بررسي اهميت و كاربرد لايه « احساسات شهري » در حوزه طراحي و برنامه ريزي شهري

اينكه چگونه شهروندان محيط اطرافشان را درك و دريافت مي‌نمايند به عوامل زمينه‌اي پويا و ايستاي متعدد بستگي دارد. چنين برداشت ذهني و زمينه‌محور مي‌تواند باعث هيجانات و احساسات مختلفي در افراد گردد كه نگاه و رويكردي جديد و الحاقي در مطالعه ساختار مكاني و زماني شهر ايجاد نموده است. بررسي ارتباط بين محيط ساخته‌شده به عنوان يك بعد كالبدي با جنبه‌هاي رفتاري و هيجاني انسان در پژوهش‌هاي اخير و بخصوص در مطالعات برنامه‌ريزي و طراحي‌شهري بسيار مورد‌توجه قرار‌گرفته و در سال‌هاي اخير به يك موضوع ضروري تبديل شده‌است. هدف پژوهش‌هاي نظري، تجربي و كاربردي در اين زمينه بطور كلي آن است كه كيفيت زندگي در شهر را از طريق مطالعه لايه‌اي جديد كه به جنبه‌هاي هيجانيرفتاري افراد توجه دارد، ارتقاء دهند. از اين روي، هدف اين مقاله معرفي رويكرد و حوزه پژوهشي «احساسات شهري» است. در اين نوشتار سعي شده ‌است تا با مرور و بررسي نظريات و مطالعات انجام‌شده در ارتباط با موضوع به روش توصيفيتحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي، به نقش و اهميت‌، كاربست و يكپارچه‌سازي پاسخ‌هاي هيجاني محيط‌هاي شهري در فرآيند برنامه‌ريزي و طراحي ‌شهري پرداخته شود. نتايج نشان مي‌دهد كه مطالعات انجام شده در اين زمينه را مي‌توان به دو دسته نظريه‌ها و مطالعات پايه و مطالعات و پژوهش‌هاي جديد، آغاز شده با كار كريستين نولد (2009) تقسيم نمود. برخلاف نگاه پايه كه بيشتر متمركز بر عوامل اثرگذار محيطي به‌گونه‌اي كيفي و بسيار كلي و مبتني بر روش هاي سنتي سنجش هيجان بوده است، پژوهش هاي جديد (5 سال اخير) برحسب فراواني به ترتيب شامل 4 حوزه مي شوند: 1 متمركز بر سنجش هيجان2 روش‌هاي نوين سنجش هيجان 3 بررسي عوامل اثرگذار بر هيجان در محيط و 4 كاربردهاي هيجان. علي‌رغم اهميت و كاربرد اين حوزه ميان‌رشته‌اي در مطالعات شهري، هنوز پتانسيل‌هاي علمي اين رويكرد جديد در همه جوانب متنوع كاربرد و تحليل شهري كشف نشده است. اصلي ترين حوزه هاي كاربرد لايه احساسي هيجاني در حوزه شهرسازي را مي توان حوزه سلامت روان، شهر شاد و فضاهاي شهري دلپذير، دلبستگي به مكان، حوزه برنامه ريزي شهري مشاركتي و شهر هوشمند تعيين نمود. همچنين ارزيابي و سنجش محيط ساخته‌ شده، ارزيابي اثرات روان‌شناسانه يك طرح قبل از اجرا، ارائه فرصت‌هاي نوين طراحي و برنامه‌ريزي شهروند محور از فوايد كاربرد موضوع در حوزه شهرسازي است.