نقش مرمتگر در مرمت ابنيه‌ي حوزه‌ي فرهنگ و تمدن اسلامي تأملي بر مباني رويكردهاي مرمتي در دانش مرمت بر اساس عامل انساني مرمت

در هر مرمّتي حداقل دو عنصر موضوع مورد مرمت (ابنيه و اشياء) و عامل انساني مرمت (مرمتگر) را به خوبي مي توان از يكديگر تميز داد. بديهي است كه مرمتگر به عنوان مداخله گر در اثر تاريخي كه موضوع مرمت است در امر مرمت، نقش تعيين كننده اي دارد. از سوي ديگر، با وجود اينكه راهبردها و رهنمودهايي درباره ي مداخلات در آثار تاريخي براي مرمتگران تدوين يا توصيه شده اند؛ مرمتگر ، ويژگي هاي شخصي و نيز مبناي صلاحيت وي براي امر مداخله، به طور خاص و مستقل مورد توجه قرار نگرفته است. به عبارت ديگر، با رجوع به تاريخ مرمت و تحليل نظريه ها و نگرش هاي مرمتي، ملاحظه مي شود كه همواره موضوع مورد مرمت بيش از عامل انساني مرمت مورد توجه بوده است. به همين لحاظ اغلب راهبردها و رهنمودهاي مرمتي نيز كه براساس آن نظريه ها تدوين شده اند؛ مرمتگر را صرفاً در شأن مجريِ رهنمودها، به رسميت شناخته اند و تعريف مشخصي از شخص مرمتگر و نحوه ارزيابي صلاحيت وي بدست نداده اند و اين در حالي است كه در حوزه ي تمدن اسلامي اوضاع كاملاً متفاوت است و همواره عامل حرفه بر اصول و قواعد اولويت داشته است. هدف اين مقاله در وهله ي نخست، استخراج ويژگي هاي عامل انساني مرمت (مرمتگر) از لابلاي نظريه هاي مرمتي است و مي كوشد به اين پرسش پاسخ دهد كه نقش مرمتگر از منظر نظريه پردازان مرمت چيست و مرمتگر در هريك از آن رويكردها چه ويژگي هايي دارد و در وهله ي بعد مي كوشد مقايسه اي سريع ميان اين نگرش با نگرشي كه در حوزه ي فرهنگ و تمدن اسلامي جاري بوده است؛ انجام دهد. لذا روش اين پژوهش تحليل متن و تفسير محتوا مي باشد و در نهايت در مقايسه اي اجمالي با مباني فرهنگ و تمدن اسلامي، ضمن سنجش رويكرد هاي آن ها نهايتاً در فرهنگ غربي سه رويكرد را معرفي مي كند و با بررسي ويژگي هاي فرهنگي حوزه فرهنگ و تمدن اسلامي از رويكرد چهارمي كه مي تواند خاص اين حوزه باشد سخن مي گويد؛ رويكردي كه مبتني بر ويژگي هاي عامل انساني مرمت يا شخص مرمتگر است و اهليت شخص مرمتگر را با ويژگي هاي خاصي هدف مي گيرد.