تبيين مدل‌هاي ادراك حسي مؤثر بر حس تعلق به مكان در مساجد محله‌اي معاصر (نمونه موردي: مساجد محله‌اي معاصر قزوين)

مساجد در ايران از ديرباز به عنوان مهم ترين و غيرقابل رقابت ترين عنصر مذهبي شهرهاي ايراني به شمار مي رفتند. متأسفانه در عصر حاضر اصول و الگوهاي شكل دهنده مساجد و نگاه نمادگونه به آن، مخصوصاً در سطح مسجدهاي محله اي به دست فراموشي سپرده شده است. بازيابي هويت معماري و شهرسازي ايرانياسلامي از جمله وظايف معماران و شهرسازان معاصر مي باشد؛ و اين مهم از اهداف اصلي پژوهش حاضر مي باشد؛ كه با انجام مطالعات ميداني و تحليل شرايط محلي از نظر نيازهاي فرهنگي، اجتماعي و حتي اقتصادي طبقات موجود در محله ها، در پي محقق ساختن آن خواهيم بود. همچنين نسبت به هدف تعيين شده، يكي از مهم ترين سوالاتي كه پژوهش حاضر به دنبال پاسخگويي به آن است را؛ مي توان چنين بيان نمود كه آيا نظام هاي ارزشي طبقات مختلف اجتماعي ساكنين محله ها در افزايش حس تعلق به مساجد محله اي و همچنين افزايش رضايت مندي بين نمازگزاران اين گونه مساجد تأثيرگذار مي باشند. در تحقيق حاضر، به روش پيمايشي به بررسي تأثير مدل هاي ادراك حسي مؤثر بر حس تعلق به مكان در مساجد محله اي شهر قزوين پرداخته شده است؛ و نيز پس از تبيين مدل ها و مؤلفه هاي ادراك حسي، معيارهاي ارزيابي مؤثر بر افزايش حس تعلق به مساجد استخراج شده و پرسشنامه طبق طيف ليكرت1 تنظيم و با روش مدل يابي معادلات ساختاري2 (SEM) روابط بين متغيرها و ميزان تأثير آنها در مسجد هفت درب به عنوان نمونه بافت قديمي، و مسجد جواد الائمه به عنوان نمونه بافت جديد، تحليل شد. يافته هاي تحقيق وجود رابطه معنادار بين مؤلفه هاي ادراك حسي و حس تعلق به مكان در مساجد محله اي را نشان مي دهند؛ كه در آن ميزان تأثير گذاري شاخصه هاي فرهنگي و نظام اجتماعي موجود در محله از ديگر شاخصه ها بيشتر مي باشد. همچنين رعايت الگوهاي حسي در طراحي عناصر تشكيل دهنده مساجد باعث افزايش حس رضايتمندي شده كه اين امر موجب ايجاد و تقويت الگوهاي معماري حسي انطباقي در مكان هاي مذهبي مي گردد. در نتيجه پيشنهاد مي شود كه به نقش مكمل گونه ساكنين محله در طراحي مساجد توجه ويژه اي گردد؛ زيرا كه اين مهم باعث انطباق پذيرتر شدن الگوهاي معماري مساجد محله اي مي شود. همچنين بازآفريني الگوهاي حسي معماري ايراني اسلامي مساجد بي ترديد در مناسبات فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي و در توسعه و تعميق ارزش هاي ديني، نقشي حياتي و تأثيري شگرف داشته و همچنين باعث افزايش انگيزش نمازگزاران جهت تداوم حضور در مساجد محله اي، مي گردد.