تحليل نظريه شيئيت معدوم در حكمت سينوي و صداريي

An analysis of the theory of "substantive thing of non –Existent In Ibn-e- Sina and Sadra theosophy

يكي از مسايل فلسفه‌اسلامي كه نتيجه برخي مباحثات و منازعات عقيدتي مشارب فكري در ميان انديشمندان كلام اسلامي بوده است و دامنه آن مباحث هستي شناختي فيلسوفان را نيز درگير خود نمود مساله «شيئيت معدوم» و اصولا تمايز يا عدم تمايز ميان موجود و شيء است. معتزله با انگيزه تصحيح علم ازلي الهي به ممكنات و برداشت نادرست از آموزه‌هاي افلاطوني- ارسطويي قائل بر شيئيت معدوم شدند. فارغ از بررسي ادله مثبتين و منكرين، نگاه تحليلي و تاريخي به اين مساله نشان از شكاف و اختلاف هستي‌شناختي نه پيرامون الفاظ بلكه در شناخت مبادي تصوري اين معاني در ميان معتزله، عرفا و فيلسوفان است و از اين رو مي توان گفت موضوع اين دو مفهوم هم به لحاظ ساختار و هم به لحاظ محتواي از اختلاف زيادي برخوردار است. اين مقاله نشان مي‌دهد كه غفلت از حقيقت وجود و نگاه ماهوي به هستي- هستي مملو از اشياء متباين و منفك از هم- منشاء ايجاد دو تصوير متفاوت معتزله و فلاسفه به مسئله معدوم، زيادت وجود بر ماهيت، نوع رابطه وجود و ماهيت و همچنين علم و فاعليت الهي در ارتباط با ممكنات شده است.

One of the issues of Islamic philosophy, which was the result of some intellectual debate and debate among intellectual scholars of Islamic theology, was also concerned with the ontological issues of philosophers, is "substantive thing of non –Existent" and Basically the distinction between the Existing and the Thing. The Mu'tazilites, with the motive of correction of the eternal divine knowledge to Possibilities and the incorrect impression of Platonist-Aristotelian doctrines was believed to "substantive thing of non –Existent". Regardless of the examination of positive and negative evidences, the analytical and historical view of this issue reveals the existence of a cognitive divide not about words but also in understanding the conceptual basis of these meanings among the Mu'tazilites, mystics, and philosophers and hence the subject of this The two concepts are very different both in terms of structure and content. This article shows that the neglect of the reality of existence and the physical look of being-being filled with objects that are distinct from one another the origin of the creation of two different images of the Mu'tazilites and philosophers to the issue of extinction, the existence of existence on the nature, the type of relationship of existence and nature, and Also, divine knowledge and deeds are related to the possibilities.