اخلاق جنگ از ديدگاه امام خميني

در ميان سه سنّت عمده‌ي اخلاق جنگ، نظريه‌ي جنگ عادلانه بيش از همه مورد توجه قرار گرفته و تحقيقات در حوزه‌ها و مباحث آن، شتاب و وسعت قابل توجهي يافته است. در اين مقاله، عرضه‌ي سؤالات بنيادين اين حوزه بر انديشه‌ي امام خميني(ره) و بازسازي آراي ايشان در اين زمينه است. لذا پس از مرور سنت‌هاي مزبور و با ارائه‌ي قرائتي مبتني بر روش درون‌فهمي از آثار و بيانات امام خميني(ره)، استدلال خواهد شد كه آراء ايشان در خصوص اخلاق جنگ با سنت جنگ عادلانه شباهت بيشتري دارد؛ اين تشابه در مباحث مربوط به آغاز جنگ (دلايل عادلانه، نيّت صحيح، مراجع ذي‎صلاح تصميم‌گيري، جنگ به عنوان آخرين حربه) و حين جنگ (تفكيك و تمييز افراد دخيل در جنگ و بي‌گناهان) و خاتمه‌ي جنگ (رعايت حقوق مردم دولت شكست خورده، مجازات متجاوزين و خاطيان، تأسيس حكومت مردمي و پايان دادن به اشغال‌گري) مشاهده مي‌شود. ولي رويكرد نيت‌مدار،  فضيلت‌محور و تكليف‌مدارِ امام خميني(ره) در حوزه‌ي اخلاق باعث شده تا آراي ايشان با قواعد و اصول نتيجه‌مدارِ متفكران سنت جنگ عادلانه در حوزه‌هايي نظير تناسب (سنجش سود و زيان ورود به جنگ)، شرط احتمال موفقيت (در صورت مبادرت به جنگ) و تأثير دوگانه‌ي جنگ (سنجش ميزان تلفات از ميان افراد بي‌گناه نسبت به دستاوردهاي حملات) مباينت داشته باشد. البته شباهت‎ها و توازي‎هاي آراي امام خميني(ره) با سنت مزبور، لزوماً از شباهت محتوايي و مبنايي حكايت نمي‌كند و حداقل قسمتي از آن به منابع مشترك آراي امام و سنت مذكور برمي‎گردد.