نقد تمايز علم از وجود ذهني در معرفت شناسي صدرايي

Critique of the Distinction between Knowledge and Mental Existence in the Sadra’s Epistemology

يكي از تفسيرهاي رايج در معرفت شناسي صدرايي ديدگاهي است كه عليرغم پايبندي به نگاه وجوديِ صدرا در تبيين حقيقت علم، فاصله معناداري در ديگر فروع و احكام بحث، از قبيل نسبت ميان علم و وجود ذهني، تعيين مصداق معلوم بالذات در علم حصولي و ديگر مسائلي از اين دست، با مواضع صريح مرحوم آخوند دارد. كليد اصلي اين اختلافات، قول به تفكيك و مغايرت وجودي ميان علم و وجود ذهني است و نتايجي كه از اين تفكيك حاصل مي شود ظليّت وجود ذهني نسبت به علم، معلوم بالذات دانستن وجودِ علم و معلوم بالعرض دانستن وجود ذهني است. ليكن، ما در اين بررسي نشان خواهيم داد كه تفكيك مذكور در نزد صدرا صرفاً جنبۀ اعتباري داشته و علم و وجود ذهني از نظرگاه او اتحاد وجودي دارند و برخلاف تفسير فوق الذكر، اين وجود ذهني است كه در علم حصولي معلوم بالذات است و ظليت آن نسبت به موجودات خارجي است نه وجودِ علم.

One of the common interpretations of Sadra's epistemology is a view that, despite adherence to Sadra's existential look in explaining the truth of knowledge, has a meaningful difference in the other issues and results of the discussion, such as the relation between knowledge and mental existence, the determination of the essential known in the acquired knowledge and other similar issues, with Sadra's explicit opinions. The core of these differences is the belief in the separation and existential otherness between knowledge and mental existence, and from the results of this separation, we can point out that mental existence is in the shadow of knowledge, and the existence of knowledge is essential known, and the mental existence is accidental known. However, we will show in this study that the separation for Sadra is merely conventional, and that knowledge and mental existence from his point of view have an existential unity, and contrary to the above interpretation, this is the mental existence which is essential known in the acquired knowledge, and it is in the shadow of external beings, not the existence of knowledge.