زيارتگاه گلچقانۀ كاشان، مطالعۀ ويژگي‌هاي معماري و سير تحول تاريخي آن

Golchaghāneh Shrine in Kashan, Its Architectural Features and Historical Evolution

گلچقانه بنايي زيارتگاهي است كه هنوز هم به‌واسطۀ انجام آيين‌هاي عزاداري مورد توجه است. بناي اصلي و مجموعۀ پيرامونش در كوچۀ گلچقانه منشعب از خيابان فاضل نراقي قرار گرفته است. اين بنا در سال 1382 به شمارۀ 9032 در فهرست آثار ملي ثبت شده است. بناي اوليه شامل بقعه و شبستان مجاور بقعه و حسينيۀ مردانه است. مجموعه‌بخش‌هاي جديدتري از جمله بخش‌هاي خدماتي متأخري دارد كه سابقۀ ساخت آن‌ها به دهۀ 1370 خورشيدي بازمي‌گردد و هم‌اكنون نيز بخش‌هاي ديگري از جمله يك حسينيۀ جديد در حال ساخت است. تغييرات ايجادشده در بافت شهريِ اين مركز محله و همچنين مداخلات در بنا، شكل اوليه و اصيل آن را تغيير داده است. اين در صورتي است كه تاكنون نيز مطالعه‌اي در خصوص شكل‌گيري و سيرتحول بنا صورت نگرفته است. لذا بيم آن مي‌رود كه تغييرات ايجادشده درك ما را از بنا و جايگاه شهري آن فروبكاهد. اين مقاله در پي مطالعۀ خصوصيات معماري و تاريخي بنا و از جمله شكل‌گيري و تغيير و تحولات آن است. روش تحقيق به‌كارگرفته‌شده توصيفي‌تاريخي است و جمع‌آوري اطلاعات از طرق مصاحبه، پيمايش ميداني و رجوع به اسناد و مدارك و متون تاريخي صورت مي‌گيرد. براساس اين مطالعه، بناي گلچقانه از نوع زيارتگاه‌هاي پيش از دوران قاجار است كه كاربرد آرامگاهي نيز داشته و در پيوند با محيط شهري، به يك كانون برگزاري مراسم آييني تبديل شده است.

Golchaghāneh is a shrine building that is still notable for performing mourning rituals. The main building and its surroundings are located in the Golchaghāneh Alley branching from Fazel Naraghi Street. This building has been registered in the National Monuments List in 2003 under the number 9032. The primitive monument consists of a tomb and a hosseinieh or a religious center. The complex has newer parts, including service departments, dating back to the 1990s, and other parts, including a new hosseinieh, are currently being built. Changes in the urban context of the neighborhood center as well as interventions in the building have changed its original form. However, there has been no study on the formation and evolution of the building. It is therefore feared that these changes will diminish our understanding of the complex and its urban position. This article seeks to study the architectural and historical features of the building, including its formation and changes. The research method used is historical descriptive and the data are collected through interviews, field surveys and references to historical documents and texts. According to these studies, Golchaghāneh is a type of pre-Qajar shrine that has also been used as a tomb and has become a focal point for religious ceremonies