كاربست مدل هاي زمين آماري در برآورد توزيع فضايي آلاينده هاي هواي شهر تهران

زمينه و هدف: آلودگي هوا  يكي از معضلات اصلي شهرهاي پرجمعيت و صنعتي مي باشد  كه در مور كلان شهر تهران نيز همواره به چشم ميخورد . آگاهي از وضعيت غلظت آلاينده هاي هوا و توزيع فضايي آن ها در مناطق مختلف شهري امكان برنامه ريزي و مديريت بهتري را فراهم مينمايد. هدف اين تحقيق ارايه  يك مدل مناسب براي برآورد  يك سطح پيوسته بهينه از 4 آلاينده منو اكسيد كربن، دي اكسيد ازت، ازن و ذرات معلق كمتر از 10 ميكرون، در سطح شهر تهران است كه از طريق آن بتوان دقيق ترين برآورد را از غلظت هر آلاينده در موقعيت هاي فاقد ايستگاه كنترل كيفي هوا انجام داد روش بررسي: در اين راستا ابتدا داده آلاينده ها براي 21 ايستگاه سنجش كنترل كيفي هوا از شركت كنترل كيفيت هواي تهران براي يك دوره دو ساله (1391 تا 1392) براي ساعت UTC 00 اخذ شد.  4 دسته از مدل هاي درون ياب زمين آماري به نام هاي كريجينگ عام، ساده، معمولي و كوكريجينگ  با نيم تغييرنماي گاوسين، براي 4 آلاينده ياد شده، اجرا گرديد و در نهايت 16سطح پيوسته براي آلاينده ها توليد شد. حال براي ارزيابي وگزينش روش برآورد بهينه براي هركدام از آلاينده ها، از 3 شاخص اعتبارسنجي آماري خطاهاي مطلق و اريبي و جذر مربع خطاها استفاده شد. در نهايت سطوح عدم قطعيت نقشه هاي برآورد ي برا ي هر آلاينده در سطح اطمينان 0.95(P_value =0.05) نيز  ارايه گرديد. يافته‌ها: نتايج نشان داد با به كارگيري متغيرهاي كمكي كه همبستگي معني داري با دو آلاينده COوNO2 دارند، مدل كوكريجينگ معمولي  با نيم تغييرنماي گاوسين، به عنوان مدل بهينه برآورد  اين دو آلاينده انتخاب شد. در حالي كه براي دو آلاينده PM10 و O3 مدل كريجينگ ساده به عنوان مدل بهينه انتخاب گرديد. نقشه هاي برآورد ي با استفاده از مدل هاي بهينه نشان داد كه غلظت دو آلاينده NO2 و CO در مناطق مركزي و شمالي شهر تهران به ويژه مناطق 1 تا 4 بيشتر از ساير نواحي است.در حالي كه دو آلاينده O3  و PM10 در حواشي شهر تهران داراي بالاترين تراكم هستند. بحث و نتيجه‌گيري: با به روز كردن داده هاي اين مدل هاي بهينه مي توان از اطلاعات آن ها براي برآورد مقادير الاينده ها در مكان هايي كه فاقد ايستگاه است استفاده نمود.