بررسي اثر ورود دام بر تغييرات آشيان اكولوژيك آهوي ايراني (Gazella subgutturosa subgutturosa) (مطالعه موردي: منطقه شكار ممنوع قراويز، كرمانشاه)

زمينه و هدف: آهوي ايراني (Gazella subgutturosa subgutturosa) در 14 كشور پراكنش دارد كه حداقل در 12 كشور به حضور دام به‌عنوان يك عامل تخريب زيستگاه آهوان اشاره ‌شده است. منطقه شكارممنوع قراويز در استان كرمانشاه با ساختار تپه‌ماهوري يكي از بهترين زيستگاه‌هاي آهوي ايراني در غرب كشور است كه ورود دام‌هاي روستاييان و عشاير از مهم‌ترين مسايل پيش روي آن است. هدف اين تحقيق مقايسه آشيان اكولوژيك پاييزه و زمستانه دام اهلي (گوسفند و بز) و آهوي ايراني است. روش بررسي: جهت مدل‌سازي زيستگاه آهو از نقاط حضور گونه و 14 متغير محيطي شيب، جهت، ارتفاع، تراكم پوشش گياهي، تيپ پوشش گياهي، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، فاصله از مناطق توسعه انساني، فاصله از روستا، فاصله از پاسگاه‌هاي مرزي، فاصله از نقاط حضور دام، فاصله از چشمه و آبشخور، فاصله از آبراهه و فاصله از روستا و براي دام‌هاي منطقه نيز از نقاط حضور دام و 9 متغير محيطي شيب، جهت، ارتفاع، تراكم پوشش گياهي، تيپ پوشش گياهي، فاصله از رودخانه، فاصله از چشمه و آبشخور و فاصله از نقاط حضور آهو استفاده شد. مدل‌سازي به روش تجزيه‌ و تحليل آشيان اكولوژيك (ENFA) در نرم‌افزار بايومپر انجام گرفت. يافته‌ها: آهوان و دام‌ها در هر دو فصل به تراكم پوشش گياهي كم و جهت‌هاي جنوبي گرايش داشتند. آهوان در هر دو فصل به تيپ پوشش گياهي Poa bulbosaAnnual grasses و دام‌هاي منطقه در فصل پاييز و زمستان به ترتيب به تيپ‌هاي پوشش گياهي Astragalus spp.–Amygdalus scoparia – Salsola rigida و Poa bulbosaAnnual grassesگرايش داشتند. ضريب همبستگي پيرسون نشان داد كه بين مطلوبيت زيستگاه دام و آهوي ايراني در دو فصل پاييز (0.8=R) و زمستان (0.65=R) همبستگي وجود دارد (0.05 P-value). زيستگاه مطلوب آهوان در فصل پاييز به مقدار بيشتري با دام مشترك است. بحث و نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج، حاشيه گرايي آشيان اكولوژيك آهوان از فصل پاييز (1.05) به زمستان (1.48) باريك مي‌شود. درحالي‌كه آشيان اكولوژيك دام‌ها از پاييز (0.927) به زمستان (0.836) وسيع‌تر مي‌گردد. نتايج نشان مي‌دهد فشار ناشي از ورود دام‌هاي روستاييان و عشاير در باريك شدن آشيان اكولوژيك آهوان تأثيرگذار بوده است.