بررسي نقادانۀ خداباوري شكاكانۀ برگمن و بن‌بست شكاكيت اخلاقي

Critical Consideration of Bergmann’s Skeptical Theism and Moral Skepticism Impasse

خداباوري شكاكانه يكي از انواع پاسخ‌هاي فيلسوفان خداباور در واكنش به مسئلۀ قرينه‌اي شر است. اين رويكرد كه خود دربردارندۀ مجموعه‌اي از آراست، با تكيه بر محدوديت قواي شناختي بشر و پيچيدگي و ژرفاي واقعيت ارزشي، در ادعاي گزاف‌بودن شرور ترديد مي‌افكند. اين مقاله مبتني بر آراي برگمن، از فيلسوفان برجستۀ اين حوزه، است. برگمن با مطرح‌كردن فرض‌هاي شكاكانۀ خود كه مبتني بر اصل «نمونة بارز» هستند، مي‌كوشد تا استدلال ويليام رو را به‌ چالش بكشد. مقالات برگمن در اين حوزه، تأثيرگذار و به‌شدت بحث‌برانگيز شدند. يكي از نقدهايي كه به آراي او شده است، قرارگرفتن خداباوري شكاكانه در بن‌بستي اخلاقي است. منتقدان بر اين باورند كه اين رويكرد هم از جنبۀ نظري اخلاق (توجيه اخلاقي) به بن‌بست مي‌رسد، و هم از جنبۀ عملي اخلاق؛ از نظر آنان اين موضع دقيقاً مخالف رويكرد ما در اخلاق روزمره است و به‌هيچ‌وجه مطلوب و پذيرفتني نيست، لذا خداباوري شكاكانه پذيرفتني نيست. برگمن در مقابل، گرچه محدوديت در حوزۀ ارزش‌ها را مي‌پذيرد، آن را مانعي براي فعل اخلاقي نمي‌داند. اين مقاله مي‌كوشد ابتدا موضع برگمن را روشن كند، آن‌گاه به تقرير نقدهاي واردشده و پاسخ‌هاي مطرح‌شده بپردازد. درنهايت روشن مي‌‌شود با تكيه بر وظيفه‌گرايي اخلاقي و تاكيد بر جايگاه اخلاقي متفاوت انسان و خداوند مي‌توان از بن‌بست شكاكيت اخلاقي رهايي جست.

Skeptical theism is one of the theistic responses to the evidential problem of evil. This approach which is included of different ideas, with emphasizing on human cognitive limitations and complicated axiological reality, casts doubt on the claim of gratuitous evil. This article is based on Bergmann’s idea, who is one of the prominent philosopher in this sphere. He challenges William Rowe’s inductive argument with his skeptical theses which are based on “representative” principle. Bergmann’s articles in this sphere are influential and highly controversial. One of the main objections to his idea is that his skeptical theses lead to moral impasse, both in theoretical (moral justification) and pragmatic aspect. This is against our approach in our everyday moral life. Since this position is not acceptable in everyday moral life, skeptical theism is not acceptable either. Although Bergmann accepts limitations in sphere of value, he doesn’t think it makes problem for skeptical theism. This article first introduce representative approach of Bergmann then considering objections and responses to them. At least it becomes clear that Bergmann’s solutions does not response objections rightly.