انسجام اصول فلسفي معاد شناختي ملاصدرا

Coherence of Philosophical Principles of Mulla Sadra’s Eschatology

اثبات معاد جسماني بعنوان يكي از مسائل فلسفي، همواره در بين فيلسوفان اسلامي مورد توجه بوده است. ملاصدرا در نظام فلسفي خود با بكار گرفتن اصول معادشناختي، به اثبات جسمانيت معاد و نيز تبيين حالات بعد از معاد پرداخته است. كشف انسجام بين اصول معادشناختي و همچنين انسجام بين نتايج آنها، به تبيين بهتر نظريه معاد جسماني ملاصدرا مي انجامد. اين پژوهش، با تمركز بر اصول معادشناختي و استخراج مباني آنها، به بررسي انسجام دروني و بيروني اين اصول و نتايج آنها پرداخته و اثبات ميكند كه اصول معادشناختي با يكديگر و نيز برخي از نتايج نسبت به هم، انسجامي قوي (رابطه ايجادي) دارند، گرچه برخي ديگر از نتايج نسبت به يكديگر داراي انسجامي ضعيفند. همچنين برخي از مباني كه در مسير اثبات معاد جسماني نقشي بنيادين دارند مانند اتحاد عاقل و معقول، جسماني هالحدوث و روحانيه البقا بودن نفس و بساطت وجود بصراحت جزو اصول اثباتي معاد ذكر نشده اند. عدم تفكيك اصول هستي شناختي و انسان شناختي و عدم رعايت تقدم و تاخر در چينش اصول نيز ميتواند از كاستي هاي مسير اثباتي اين نظريه مهم فلسفي، از سوي ملاصدرا بشمار آيد.

Demonstration of corporeal resurrection, as a philosophical problem, has always attracted the attention of Islamic philosophers. Through employing eschatological principles, Mulla Sadra has tried to demonstrate corporeal resurrection and explain the post-resurrection states in his own philosophical school. Discovering the coherence among eschatological principles and their consequences results in a more desirable clarification of Mulla Sadra’s theory of corporeal resurrection. While concentrating on eschatological principles and inferring their theoretical foundations, this study investigates the internal and external coherence of such principles and their consequences and proves that all eschatological principles and some of their consequences bear strong coherence (creating relation) in relation to each other, although some other consequences possess a weaker coherence. Moreover, some of the principles which play a fundamental role in the process of demonstrating corporeal resurrection, such as the unio‎n of the intellect and intelligible, corporeal origination and spiritual subsistence of the soul, and simplicity of being, have not been explicitly referred to as affirmative principles of resurrection. Not distinguishing among ontological and anthropological principles and not observing any priority or posteriority in setting the principles could count as the defects of Mulla Sadra’s demonstration of this important philosophical theory.