چالشهاي معنايي-ترجمه‌شناختي ترجمه صنايع ادبي. رويكرد كوچك‌ساختارگرا در ترجمه‌پژوهي

امروزه اهميت تحقيقات در حوزه ترجمه‌پژوهي بر زبانشناسان و نيز متخصصان ادبيات تطبيقي پوشيده نيست. اهميت ترجمه‌پژوهي، حتي در نگاه كوچك‌ساختار نگر كه مبتني بر تحليل مسائل زباني در ترجمه است، از آنجاست كه ديگر متن ترجمه ادبي از نظر نقشي كه در زبان و فرهنگ مقصد بازي ميكند چيزي كم از بار و نقش ادبي و فرهنگي متن اصلي در بستر زباني-فرهنگي خودش ندارد، بويژه هنگامي كه به ترجمه‌پژوهي شاهكارهاي ادبيات جهان ميپردازيم. مقاله حاضر به بررسي ترجمه آرايه ­هاي استعاره و مجاز در نسخه فرانسوي «ديوان حافظ» به ترجمه شارل-هانري دو فوشه كور[1]مي‌پردازد. اين ترجمه به زبان فرانسه بر اساس نسخه‌ گردآوري شده توسط پرويز ناتل خانلري انجام شده است. اين مقاله ابعاد معناشناختي ترجمه آرايه‌هاي ادبي را مورد مطالعه قرار داده است. پس از بررسي آرايه ­هاي استعاره و مجاز موجود در نيمي از اشعار ديوان حافظ، در مجموع 50 مورد آرايه غير مشابه براي ارائه در اين مقاله انتخاب شدند و با اخذ رويكرد معناشناختي-واژگاني از يكسو و بكارگيري نظريه­ هاي ترجمه‌شناختي آنتوان برمن[2] از سوي ديگر، آرايه ­هاي منتخب مورد تحليل و نقد قرار گرفته‌اند. يافته ­هاي به دست آمده نشان ميدهد كه مترجم تنها در مواردي محدود موفق به ارائه برگردان جامعي از آرايه­ها شده است؛ در برخي موارد تنها توانسته معناي صريح آرايه ­ها را انتقال دهد، در مواردي بدون انتقال دادن معناي صريح آرايه­ ها معناي ضمني آنها را در ترجمه منتقل نموده و در برخي ديگر از آرايه­ ها متوسل به تفسير آنها گرديده است.