برخي بازتاب هاي هند و اروپايي -sel* و صورت هاي گسترنددارش در ايراني

Some Reflexes of PIE *sel- and its Expanded Forms in Iranian

تلاش‌هاي زبان‌شناسان براي ريشه‌يابي واژه‌‌هاي زبان‌هاي ايراني پيشينه‌اي طولاني در ايران و كشورهاي ديگر، به‌ويژه كشورهاي اروپايي، دارد و پيش‌رفت‌هاي اخير در باب مطالعات تاريخي و تطبيقي زبان نيز به دقت بيش‌تر در اين زمينه و پيش نهادن نظرهاي تازه در كنار بازنگري نظرهاي پيشينيان منجر شده‌است. در اين پژوهش، سعي شده كه با بهره‌گيري از روش‌هاي مطالعات تطبيقي زبان‌هاي هند و اروپايي و تلفيق آنها با دانسته‌هاي موجود از زبان‌هاي ايراني، بخشي از واژه‌هاي گنجينة زبان‌هاي ايراني بررسي و با نياي هند و اروپايي آغازين آنها مرتبط شود. براي اين منظور، با روش تطبيقي و «معنا-تباره‌شناختي»، نخست تلاش مي‌شود كه ريشه‌اي مادر در هند و اروپايي آغازين بازسازي و سپس با بهره‌گيري از سوابق شناخته‌شده از موارد گسترندافزايي به ريشة مادر و بررسي سوابق اين ريشه‌هاي گسترنددار در ايراني، براي برخي از واژه‌هايي كه تا كنون ريشه‌اي براي آنها داده نشده، نيايي درخور معرفي شود و براي برخي ديگر نيز ريشه‌هايي جاي‌گزين پيش‌نهاد گردد. در اينجا به بررسي ريشة مادرِ *sel- و بازتاب‌هاي آن در برخي از زبان‌هاي ايراني پرداخته مي‌شود و در اين ميان هم‌تبارهاي آنها در زبان‌هاي ديگرِ هند و اروپايي نيز به‌صورت ضمني معرفي مي‌شوند.

With the latest theories and findings regarding the historical and comparative linguistics, the rate of accuracy and plausibility of etymologies given for different words in the Iranian languages is improving as the previous suggestions are reviewed or revised and new etymologies proposed. In this research, attempts are made to converge the latest in Indo-European historical-comparative linguistics with Iranian philology and to bridge the gaps between some obscure and problematic Iranian words on the one side and their Indo-European cognates on the other. To do this, a “radix” or primary root, here a Proto-Indo-European *sel-, is reconstructed by a “semanto-cladistic” approach and then a number of secondary roots are hypothesized based on the existing data in Indo-European daughter languages and, in particular, in the Iranian. In the process, some of the etymologies are reviewed and, in some instances, new or alternative ones are proposed.