آرمانشهر ايراني- اسلامي از منظر نظامي گنجوي

Iraninan and Islamic's Utopian in Nezami Ganjavi's perspective

آرمانشهر درك ذهني توليد شده توسط هر جامعه نسبت به موقعيت خود در تاريخ و فرهنگ محسوب مي‌گردد و يكي از موضوعاتي است كه در دوره‌هاي مختلف، گاه به شكل متن ادبي، گاه به معناي نظامي اجتماعي- سياسي و گاه مكاني غيرممكن و دست نيافتني و گاه ممكن مطرح شده است، اما ترسيم آن برحسب زمان و مكان جلوه‌اي گوناگون پذيرفته است. در ايران، از زمان باستان تا تمدن اسلامي، اين انديشه از سوي بسياري متفكرين و انديشمندان به صورت هاي متنوع مطرح شده است كه تبيين تصويري روشن از آن، مي‌تواند نقش بسزايي در توليد مدل آرمانشهر ايراني- اسلامي و كاربست آن به عنوان سنجه‌ي ميزان مطلوبيت شهرهاي امروز داشته باشد. در اين راستا، در پژوهش حاضر، آرمانشهر در تمدن ايراني-اسلامي با اتكا بر آرا نظامي گنجوي، مورد واكاوي قرار گرفته است. هدف اصلي تدوين چارچوب مفهومي ديدگاه اين شاعر و انديشمند در ارتباط با مفهوم آرمانشهر با تاكيد بر نقش آن در شهرسازي ايراني-اسلامي بوده است. از اين حيث، با بهره‌گيري از روش پژوهش تحليل محتوي كيفي، به تبيين مفاهيم آرمانشهر نظامي در منظومه‌ي دو گانه اسكندر‌نامه شامل شرفنامه و اقبالنامه پرداخته شده است. سپس ارتباط ميان مفاهيم در مدل مفهومي آرمانشهر ايراني-اسلامي، با استفاده از تكنيك فراتحليل بيان گرديد. از نتايج كاربست اين رهيافت در آثار ديده شده بر‌مي‌آيد كه، آرمانشهر اسلامي- ايراني، فارغ از ابعاد زماني-مكاني با مركزيت انسانِ اوتاد بر مفاهيم حكمت و عدالت استوار است كه، به عنوان نمودي ايده‌آل براي شهرهاي امروز بر پايه شرايط و زمينه آن‌ها است.

Utopia is a mental understanding generated by each society about its position in history and culture, and is one of the subjects that have been explained in different periods, in the form of literary texts, social-Political system, and impossible and possible place but the drawing of it in terms of time and place is a manifestation of various. In Iran, from ancient times to Islamic civilization, Iranian scholars have presented diverse and different views that provide a clear picture of it, can play a significant role in the production of the model of Islamic-Iranian utopianism and its application as a measure The desirability of today's cities. In this regard, in the present study, utopia in the Islamic-Iranian civilization is based on the views of Nezami Ganjavi, the poet and scholar of the sixth century AH. The main purpose of the compilation of the conceptual framework of this poet's and scholar's views on utopia was to emphasize its role in Iranian-Islamic urbanism. So, using the qualitative content analysis method, the concepts of Nezami’s utopianism have been discussed in the two-fold script of Eskandarnameh including Sharafname and Eghbalname. Then, the relationship between concepts in the conceptual model of the Iranian-Islamic utopian is expressed using the meta-analysis technique. The findings of the research indicate that Islamic-Iranian utopianism, regardless of the temporal dimension, focuses on the concepts of wisdom and justice as an ideal representation for today's cities, redefined with the priority of virtue versus other characteristics of the city.