مفهوم ارزش در برنامه‌ريزي مسكن: مطالعه تطبيقي مدل هدانيك مسكن با ديدگاه ارزش‌شناسي علامه طباطبايي

The concept of value in housing planning: A Comparative Study of Hedonic Housing Model with Value regards of Allameh Tabatabai

نياز مبرم امروزه‌ي برنامه‌ريزي مسكن كشور، تنها نظريه و تكنيك‌هاي جديدتر نيست بلكه بومي‌كردن رويكردهاي فوق در راستاي توسعه‌ي مسكن مطلوب جامعه‌ي ايراني نيز ضرورت دارد. روش ارزش‌گذاري «هدانيك» مرتبط با شناسايي ارزش مسكن، سال‌ها مورد استفاده‌هاي متعددي قرار گرفته‌است. نگاشت حاضر كه با راهبرد تحقيق تطبيقي و روش استدلال منطقي انجام شده‌است، بررسي مفهوم ارزش در مدل هدانيك مسكن كه داراي منشأ غربي است، در مقايسه با ديدگاه ارزش-شناسي علامه طباطبايي است. طباطبايي در بين متفكران اسلامي، با طرح نظريه اعتبارات و با تقرير خاصي كه از مقولات اعتباري و عقل عملي ارائه ميدهد، امكان دستيابي به مفهوم ارزش در يك جامعه اسلامي را ايجاد نموده است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه نگاه فردي-‌مبنا در مدل هدانيك، موجب شده است كه ارزش، در‌واقع برآيند ترجيحات فردي‌اي در نظر گرفته‌شود، كه بيشترين تكرار را داشته‌است و ضريب اهميت بيشتر يك ويژگي، سبب شده‌است كه بصورت يك منفعت عمومي مد نظر قرار بگيرد؛ آنچه طبق ديدگاه علامه، نمي‌تواند لزوماً ضامن كمال و سعادت غايي انسان باشد. در عين حال، برخي ارزش‌هاي شناسايي شده در مدل، ويژگي‌هاي فيزيكي و محيطي‌اي هستند كه بصورت الگو در شهرهاي ما رواج يافته‌اند. با عنايت به ديدگاه ارزش‌شناسي علامه، شناسايي مفهوم ارزش در برنامه‌ريزي مسكن شهري جوامع اسلامي، هم‌سو با انديشه‌هاي برگرفته از فلسفه اسلامي و حوزه اخلاق از يك طرف و ارزش‌هاي جمعي حاكم بر جامعه و موثر بر كالبد از طرف ديگر، مي‌تواند عامل كليدي در اصلاح، تكميل و انطباق مدل ارزش هدانيك با انديشه‌ي اسلامي حاكم بر جامعه باشد.

The urgent need of today's housing planning is not only the newest theories and techniques but also the localization of the above approaches in order to develop favorable housing in Iranian society. The "Hedonic"‌valuation method associated with identifying the housing value, has been used for numerous reasons. This paper, which is based on a comparative research strategy and logical reasoning method, is to examine the value concept of a Western-style housing "hedonic"‌model, compared to the "Allamah Tabatabai's"‌Value Regards. Tabataba'i, among the Islamic thinkers, with the Mental Understandings idea and the particular opinions that he provides about Mental Understandings and Practical Reason, has made it possible to achieve the concept of value in an Islamic society. Research findings shows the individual-based look in the "hedonic"‌model has led to the fact that value is actually the result of individual preferences, which are the most frequent, and a feature with more important coefficient, should be considered as a public interest; what, according to Allama's view, can't necessarily guarantee the perfection and ultimate Prosperity of Man. similarly, some of the values identified in the model are physical and environmental characteristics that have become popular in our cities as a model. In Allamah's value regards, the identification of the value in urban housing planning of Islamic societies, combined with thoughts derived from Islamic philosophy and the ethics, besides collective values governing the community and affecting the structure, can be a key factor in refining, supplementing, and adapting the "Hedonic"‌value model to the prevailing Islamic ideology.