بررسي برابرنهادهاي واژه «عذاب» در ترجمه هاي فارسي قرآن كريم

Investigating the equivalences of the word "’athaab" (doom) in Persian translations of the Holy Quran

ترجمه هاي قرآن‌ كريم يكي از مهم ترين منابع شكل دهنده به ذهنيت مخاطبان غير عرب زبان قرآن درباره مفاهيم اين كتاب آسماني هستند. واژه «عذاب» يكي از واژگان پركابرد قرآن‌كريم است كه در ساخت طرح واره قرآني نسبت به معاد و زندگي در سراي آخرت نقشي كليدي دارد. اين تحقيق به بررسي اين امر مي پردازد كه مترجمان فارسي قرآن، چه معادل هايي براي اين واژه پيشنهاد داده اند. بررسي 50 ترجمه فارسي قرآن‌كريم در دوره هاي زماني مختلف، با استفاده توامان از روش هاي توصيفي- تحليلي و روش هاي آماري، نشان مي دهد كه مترجمان فارسي زبان قرآن، اهتمام چنداني به معادل يابي براي اين واژه نداشته اند و در اكثر قريب به اتفاق موارد، از خود واژه «عذاب» براي ترجمه استفاده نموده اند. البته در طول سده هاي ميانه هجري، استفاده از خود واژه براي ترجمه به تدريج و با سرعت بسيار كم، رو به كاهش بوده كه اين سير نزولي، در سده هاي معاصر شكسته مي شود و اكثر مترجمان معاصر نيز رويه متقدمان را پيش گرفته اند. در اندك مواردي كه از خود واژه براي ترجمه استفاده نشده، واژگان «مجازات، شكنجه، كيفر، عقوبت، آزار، گرفتاري، بلا و عقاب» به ترتيب كثرت استعمال، به عنوان برابرنهاد اين واژه به كار رفته اند كه به نظر مي رسد از ميان موارد فوق، واژه «كيفر» واژه مناسبي براي هم ارزي با كلمه «عذاب» در قرآن‌كريم باشد.

The translations of the Holy Quran are one of the most important sources behind formulating the mentality of non-Arab audiences of Quran about the concepts within this scripture. The word " عذاب’athaab" (doom) is one of the most widely used words of the Holy Quran which plays a key role in the construction of the Qur'anic schema of resurrection and life after death. The present study aims at examining what equivalents the Persian translators of the Quran have suggested for this term. A study of 50 Persian translations of the Holy Quran over different time periods, using analytical-descriptive methods together with statistical procedures, showed that the Persian translators have not sufficiently tried to find proper Persian equivalences for this term, and thus in most of the cases have used the word itself in their translations. However, throughout the middle centuries of AH, the use of the word itself for translation has been slowly but steadily declining, but this downward trend has been stopped in the contemporary centuries and most of the contemporary translators have followed their antecedents again. In the few cases where the word itself has not been used for translation, the words "مجازات (punishment), شكنجه (torture), كيفر (punishment), عقوبت (retribution), آزار (persecution), گرفتاري (plague), بلا (plague) and ‘عقاب (retribution)" have been used as the equivalent by the order of the frequency of their usage. Among the above, the word "كيفر (punishment)" seems an appropriate Persian equivalence for the the word "’athaab" in the Holy Quran.