مفهوم‌شناسي واژه «خَرَصَ» و «ظنّ» و نقد ترجمه‌هاي فارسي قرآن كريم

Understanding the concept of "Kharasa" and "Zanna" and criticizing the Persian translations of the Holy Quran

واژه‌هاي »خَرَصَ « و »ظنّ « از جمله كلماتي هستند كه در تعدادي از آيات هم‌نشين و در معنا مترادف دانسته شده‌اند. پژوهش حاضر بر آن است كه با روش توصيفي تحليلي به بررسي معناي اين دو واژه در قرآن بپردازد، بنابراين با معناشناسي اين دو واژه و تحليل سياق و بافت آيات قرآن، معناي اين دو كلمه تبيين و در نهايت تمايز بين آن دو ارائه مي‌شود. يافته‌هاي تحقيق بيانگر اين است كه اصل معناي واژه »خَرَصَ « تخمين و حدس است و در زبان عرب در مورد تخمين خرماهاي نخل به‌كار مي‌رود. در صيغه مبالغه (خراص) به معناي كسي است كه در تخمين خود اقوال مختلف دارد كه آن اقوال پايه و اساسي ندارند. مترجمان فارسي آن را به معناي دروغ، گمان، پندار، تخمين، بيهوده بافتن، ياوه‌گويي، بيان كردن نادرست، فراموش كردن سخنان الهي و تابع نفس شدن، گزافه، افترا، حدس، بي‌ربط‌گو معنا كرده‌اند و بر هركدام از آن‌ها (به‌جز تخمين و حدس)، نوعي نقد وجود دارد كه در مقاله حاضر به آن پرداخته شده است و معناي صحيح واژه »ظن « همان گمان است و در آياتي كه آن‌ها با هم آمده‌اند، در واقع ابتدا از عقيده و سپس از بيان آن عقيده سخن گفته شده است.

In the number of verses, the words "Kharasa" and "Zanna" are companion and are known as synonymous. The present study aims to explain exact meaning and distinction between the two words by semantically analyzing them and analyzing the context in that Quranic verses. The findings of the study indicate that the meaning of the word "Kharasa" is estimation and conjecture and is used in the Arabic language to estimate the number of palm dates. In the intensification form, "Kharrās" means someone who has different beliefs in his estimation that have no basis. In the meantime, Persian translators have used it to mean lying, speculating, thinking, estimating, speak in vain, dumb, incorrect explanation, forgetting divine utterances and ebey the soul imperative, exaggerated, defamatory, conjecture and irrelevant that all of them (except estimating and conjecture) have problems and this article has addressed them. Also the correct meaning of "Zanna" is "suspected", and the verses where two words come together, first speak about the "opinion" and then about the "expression of that opinion".