بررسي كيفيت محيطي داخلي خانه هاي قاجاري شيراز با تاكيد بر آسايش حرارتي و نور روز (نمونه موردي: خانه نعمتي)

Indoor Environmental Quality in Qajar Houses of Shiraz with an emphasis on Thermal Comfort and Daylighting (case study: Nemati House

لزوم توجه به مبحث كيفيت محيطي1 فضاهاي داخلي، اثر مستقيم آن بر سلامت جسمي و روحي ساكنين (سندرم بيماري­هاي ساختماني) و همچنين صرفه­ جويي انرژي در ساختمان است. توجه به عوامل محيطي در طراحي معماري مي‌تواند با صرف انرژي كمتر، كيفيت زندگي و سلامت كاربران را افزايش دهد. خانه‌هاي سنتي ايران، همواره نمونه‌هاي مناسبي از اين گونه معماري را به نمايش گذاشته‌اند و مي‌توانند الگوهاي مناسبي براي طراحي امروز در اختيار معماران قرار دهند. خانه‌هاي قاجاري بافت قديم شيراز نمونه‌هاي جالب توجهي از اين گونه معماري ماندگار را جلوه‌گر هستند و كمتر مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. بررسي دقيق عناصر كيفيت محيطي داخلي، خصوصا نور روز و آسايش حرارتي در اين خانه‌ها و عوامل معماري تاثير­گذار بر عملكرد آن­ها مي‌تواند راه‌گشاي طراحان امروزي باشد. در تحقيق حاضر خانه نعمتي به عنوان نمونه موردي انتخاب گرديده است. عوامل مذكور به روش كمي و از طريق برداشت هاي ميداني و شبيه سازي رايانه‌اي در نرم افزار ديزاين بيلدر محاسبه شده‌اند. تحليل يافته‌هاي حاصل از برداشت‌هاي ميداني و شبيه‌سازي در دو مرحله صورت گرفته‌است. ابتدا ميزان آسايش حرارتي و نور روز فضاها با استاندارهاي رايج مقايسه گرديدند، سپس نتايج حاصل با مشخصات معماري فضاها به صورت كيفي توصيف گرديده‌اند. نتايج حاصل نشان مي‌دهد ويژگي‌هاي معماري در اتاق‌هاي اين بنا منجر به نتايج متفاوتي گرديده به عنوان نمونه زيرزمين در 10 ماه سال در محدوه آسايش است اما روشنايي مناسبي ندارد و اتاق شاه‌نشين 8 ماه از سال در محدوده آسايش قرار دارد و تقريبا در تمامي ماه‌ها از كيفيت نور مطلوبي برخوردار است.

Indoor space quality is directly related to the occupants’ physical and mental health (sick building syndrome) and energy saving in the building. Incorporating climatic factors in architectural design can increase occupants’ well being while consuming less energy. Iranian traditional houses have always been good examples of such architecture and provide useful inspirations for contemporary architects. traditional Qajar houses in the historical part of Shiraz city are prominent examples of this high quality architecture, but few studies have been conducted about them. evaluating IEQ factors in these houses specially daylighting and thermal comfort and their influencing factors can be beneficial to contemporary designers. Nemati Qajar house in Shiraz is selected as the case study. with the aforementioned factors have been evaluated using quantitative methods including field surveys and simulation in Designbuilder software. The results of the findings are analyzed in 2 steps: First, the amounts of thermal comfort and daylighting in spaces were compared with current standards. Second, the results were expressed in a qualitative way using architectural specifications of spaces. The findings of this study indicate that the rooms of this old house have different energy behaviors. For example thermal comfort in the basement is in acceptable range for 10 months of the year, but it lacks proper daylighting, and the shaahneshin room is in thermal comfort range for 8 amonths of the year and has proper daylighting for almost all months of the year