عنوان مقاله :
چارچوب تحليل ظرفيت كلان‌شهري در راستاي دستيابي به توسعه دانش‌بنيان، مورد مطالعاتي: كلان‌شهر تهران
عنوان به زبان ديگر :
A Framework for Analyzing Metropolitan Capacities to Achieve Knowledge-based Development; Case Study: Tehran Metropolis
پديد آورندگان :
ندايي طوسي, سحر دانشگاه شهيدبهشتي - دانشكده معماري و شهرسازي , امجدي نيا, برهان دانشگاه شهيدبهشتي - دانشكده معماري و شهرسازي
كليدواژه :
توسعه دانش‌بنيان و كلان‌شهر تهران , توسعه دانش‌بنيان شهري , تحليل ظرفيت , سرمايه علمي و پژوهشي , سرمايه عمومي شهر دانش
چكيده فارسي :
جهان در واپسين دهه‌‌هاي قرن‌بيستم، ناشي از پيشرفت‌هاي علمي و ظهور الگوواره نوين مبتني بر فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي، وارد فرآيند گذار ساختاري شدهاست. ظهور جامعه شبكه‌اي و پديده اقتصاد دانش‌بنيان، كه به اهميت اقتصادي توليد، تجاري‌سازي و استفاده از دانش مربوط مي‌شود، چشم‌انداز نويني تحت عنوان «توسعه دانش‌بنيان‌شهري» را پيش‌‌روي برنامه‌ريزي و توسعه شهري گشوده‌است. از بارزترين ويژگي اين گذار مي‌توان به تغيير نقش شهرها و كلان‌شهرهاي رقابت‌پذير در راستاي ايفاي نقش دانشي در اقتصاد جهاني اشاره كرد. اين گرايش جديد، در كنار تحولات سال‌هاي اخير در سياست‌هاي كلان ايران، كلان‌شهرهاي كشور و به‌ويژه تهران را نيز ناگريز از گذار به سوي اقتصاد دانش‌بنيان كرده است. در اين‌راستا، و از آن‌جا كه تشخيص وضعيت و ظرفيت‌سنجي توان كلان‌شهرها در راستاي تحقق هر هدفي نخستين و اصلي‌ترين گام در فرآيند برنامه‌ريزي به شمارمي‌رود، پژوهش حاضر بر آن است تا با شناسايي و تحليل ظرفيت توسعه دانش‌بنيان كلان‌شهر تهران و در نهايت ارائه مدل‌توسعه دانش‌بنيان، كلان‌شهر را در راستاي ارتقاء رقابت‌پذيري ياري كند. به‌منظور ظرفيت‌سنجي توسعهدانشبنيان كلان‌شهر تهران، در مرحله نخست با استفاده از تحليل قياسي، ظرفيت توسعهدانشبنيان كلان‌شهر تهران در مقايسه با 14 كلان‌شهر ديگر كشور از نظر درون‌دادها و برون‌دادهاي توسعه دانش‌بنيان شهري مورد بررسي قرار گرفته است. برون‌داد اين تحليل تفاوت قابل‌توجهي را ميان ميزان دانش‌بنياني و سطح قابليت‌هاي توسعهدانشبنيان كلان‌شهر تهران با ساير كلان‌شهرهاي كشور نشان مي‌دهد. سپس ظرفيت دروني كلان‌شهر تهران جهت دستيابي به توسعه دانش‌بنيان از طريق مقايسه پيشنهادهاي موجود در طرح راهبردي- ساختاري تهران با راهبردهاي مورد استفاده در جهان سنجيده شده است. در نهايت نيز به منظور تبيين چرايي توسعهدانشبنيان كلان‌شهرهاي كشور از مدل تحليل مسير استفاده شدهاست. آزمون مدل نظري پيشنهادي پژوهش، كه در نهايت منجر به ارائه مدل تجربي توسعه دانش‌بنيان كلان‌شهرهاي ايران شد، مؤيد اثرگذاري سه درون‌داد اصلي سرمايه علمي-پژوهشي، سرمايه پشتيبان و سرمايه عمومي شهر دانش بر توسعه دانش‌بنيان كلان‌شهري ايران است
چكيده لاتين :
In the late twentieth century, the world entered the structural transition process due to scientific advances and the advent of new ICT-based paradigms. The emergence of the network society and the “knowledge-based economics” phenomenon, which relates to the economic importance of knowledge production, commercialization, and utilization, has raised a new perspective called “knowledge-based urban development” in urban planning and development. This transition is greatly characterized by shifting the role of competing cities and metropolises to play a knowledge role in the global economy. This new trend, along with the recent developments in Iran’s macro policies, has also made the metropolises of Iran, especially Tehran, to inevitably move towards the knowledge economy. Therefore, since the recognition of the status quo and capacity assessment of metropolitan areas are the first and foremost step in the planning process, the present study aims to identify and analyze the capacity of Tehran metropolis for knowledge-based development and finally to develop a knowledge-based development model to help the metropolis to improve its competitiveness. In order to assess the capacity of Tehran metropolis for knowledge-based development, first, its capacity is investigated compared to the other 14 metropolises in Iran in terms of the input and output of knowledge-based urban development, using a comparative analysis. The outcome of this analysis reveals a significant difference between the Tehran metropolis and other Iranian metropolises in capacity for knowledge-based development. Then, the capacity of Tehran metropolis for achieving knowledge-based development is measured by comparing the existing proposals presented in the strategic-structural plan of Tehran with the strategies used in the world. Finally, a path analysis model was used to explain the reason for the knowledge-based development of Iranian metropolises. Testing the theoretical model proposed in the present study, which eventually leads to the development of an empirical knowledge-based development model for Iranian metropolises, confirms the impact of three main inputs on the knowledge-based development of Iranian metropolises: science-research capital, support capital, and general capital of knowledge city
عنوان نشريه :
معماري و شهرسازي آرمان شهر
