بررسي انتقادي معنا و امكان وقوع تحول پارادايمي از طريق قبول نوخاسته‌گرايي

نوخاسته‌گرايان مشهوري نظير نانسي مورفي و پاول ديويس مدعي‌اند قبول برخي ديدگاه‌هاي نوخاسته‌گرايانه وقوع تحولي اساسي در پارادايم علمي حاكم را در پي دارد. در اين مقاله، نخست با واكاوي مضامين اصلي مربوط به مواضعي نظير طبيعت‌گرايي، تقليل‌گرايي، علم‌گرايي و نظير اينها، تحليلي كلي از مؤلفه‌هاي پارادايم علمي ارائه مي‌شود. در ضمن اين تحليل، مؤلفه‌هاي مختلف مربوط به پارادايم علمي تبيين شده، نسبت اين مؤلفه‌ها با يكديگر بررسي مي‌شود. پس از آن، به بررسي ديدگاه‌هاي نوخاسته‌گرايانه از هر دو قسم نوخاسته‌گرايي ضعيف و نوخاسته‌گرايي قوي مي‌پردازيم، و پس از دسته‌بندي اين ديدگاه‌ها، نسبتشان را با مؤلفه‌هاي پارادايم علمي ارزيابي مي‌كنيم. بررسي و دسته‌بندي ديدگاه‌هاي نوخاسته‌گرايانه بر اساس تفكيك ديدگاه‌هاي قائل به وجود سلسله‌مراتب در طبيعت در مقابل ديدگاه‌هاي قائل به سلسله‌مراتبي بودن تبيين، و نيز ديدگاه‌هاي مختلف درباره امكان و نحوه اثرگذاري علّي سطوح بالاتر از سطح فيزيكي بر وضعيت جهان انجام مي‌شود. نتيجه اين بررسي نشان مي‌دهد كه بر خلاف ديدگاه نوخاسته‌گراياني نظير مورفي و ديويس، قبول نوخاسته‌گرايي وقوع تحول پارادايمي را در پي ندارد و برخي ديدگاه‌هاي خاص ذيل اين موضع فلسفي، به صورت محدود، با برخي مؤلفه‌هاي پارادايم علمي حاكم ناسازگارند.