نگاهي به خداشناسي و فرجام‌شناسي در دين اسلام و آيين سيك

آيين «سيك» به اعتقادِ بسياري، حاصل تركيب آموزه‌هاي اسلامي و برهمايي است. بايد آيين سيك را بيشتر شناخت، تا راه براي نقد كلاميِ آن گشوده شود؛ از اين ‌رو، براي فراهم آوردن مقدمات اين كار، عقايد مبنايي آن را با آموزه‌هاي اسلامي ـ شيعي مقايسه مي‌كنيم. در خداشناسيِ اسلامي از توحيدِ در ذات، صفات، افعال و عبوديت گفته مي‌شود كه اساس دين است. در آيين سيك، مفهوم «يگانگي» گرانيگاه است. خداي «متعال» و «در همه‌جا حاضرِ» سيكها، خالقِ جهان است؛ همان‌طور كه در اسلام عقيده اين است. بنا به فرجام‌شناسيِ اسلامي، روح هنگام مرگ از بدن جدا مي‌شود، تا روز قيامت در عالم برزخ مي‌ماند، روز قيامت‌ به بدن‌ مي‌پيوندد و در درگاه عدل الهي حاضر مي‌شود؛ ولي سيك‌ها به «آواگوان» به معناي چرخۀ تولد و مرگ معتقدند. آيين سيك در خداشناسي با اسلام قرابت دارد و متأثر از آن است، اما در بحث فرجام‌شناسي با آيين‌هاي برهمايي و هندي قرابت دارد.