انعكاس تفكر اشعري در افكار سعدي

تفكر اشعري در زمان و جغرافياي زندگي سعدي متداول بوده است. برخي پژوهشگران معتقدند كه نشانه هاي اعتقاد سعدي به اشاعره، در آثار او قابل تشخيص است و شكي در اشعري مذهب بودن او باقي نميگذارد. علم كلام بمعناي استدلال درباره مفهوم آيات وحي و تأويل آن تا زمان خلفاي راشدين بدلايلي مرسوم نبود، اما بدليل ويژگي تعقل گرايي اسلام و وجود علماي فرهيخته، منجر به پيشرفت علم كلام براي مقابله با افكار غير توحيدي گرديد و سه فرقه اشاعره، معتزله و اماميه مهمترين ديدگاه كلامي اسلامي را پديد آوردند. بدون ترديد كمتر شاعر پارسي گويي را ميتوان يافت، كه از انديشه ها و عقايد ديني و معارف اسلامي در شعر خود بهره نگرفته باشد. در عصر سعدي نيز، مسائل كلامي و نزاع معتزله و اشعريان و معتقدات اشاعره رواج داشت،كه همين مسأله بر افكار و انديشه هاي سعدي تأثير گذاشت. در مدارس نظاميه عمدتاً علوم قرآني و ادبي، حديث و فقه شافعي و وعظ و خطابه تدريس ميشد و از آنجايي كه سعدي شاعري سني مذهب و اشعري مسلك بود، سال ها در نظاميّه بغداد به درس و بحث مشغول بوده، مستمري ميگرفته و در فضا و محيط انديشه هاي اشعري بوده كه از لحاظ سبك شناسي در سطح فكري ،فضاي فكري و محيط رشد نويسنده تأثير بسزايي در افكار خود خالق اثر ميگذارد، بنابراين شاكله ذهني و ديني سعدي در دوره غلبه اشاعره و مسلك اشعري در جهان اسلام شكل گرفته است، بهمين خاطر در حوزه كلام، همچون اشاعره مي انديشد. سؤال اين پژوهش عبارت است از اين كه مباني كلامي اشعري در سعدي به چه نحو است؟ روش تحقيق در اين پژوهش توصيفي-تحليلي بوده و نتيجه كلي بدست آمده نشان ميدهد كه سعدي در اشعار و آثار خود متاثر از انديشه هاي كلامي اشعري است.