گستردگي و گوناگوني استفاده از تمثيل، يكي از ويژگيهاي سبكي آثار منظوم جامي

هفت اورنگ جامي و سه ديوانش، سرشار از تمثيلها يا داستانهاي تمثيلي است. در تحليل جايگاه تمثيل در آثار منظوم جامي، كثرت، تنوع، كيفيت و نحوه به كار گيري تمثيل را ميتوان يكي از ويژگيهاي بارز سبكي شعر وي دانست كه از آن به عنوان ابزاري مفيد براي رساندن و تفهيم مطلب و توجيه ذهن مخاطب استفاده كرده است. تمثيل، چه كوتاه و چه بلند، ساختاري داستاني و روايي دارد و در اين پژوهش، با بررسي كمّيت و كيفيت تمثيلهاي موجود در اشعار جامي، محاسن، نوآوريها و معايبشان، به تحليل صوري و محتوايي شش تمثيل برگزيده از آثار منظوم جامي پرداخته شده است. در تحليل صوري، با پرداختن به نوع تمثيل و كاهش دادن حكايات تمثيلي به چكيده نحوي، فضاسازي براي رويارويي شخصيتها و توصيفهاي دقيق و رساي فضا و شخصيتهاي داستان را بررسي كرده ايم و در تحليل محتوايي به ابيات پيش زمينه تمثيل، تمنّا و خواسته شخصيت داستان، الزام و قانون موجود در فضاي داستان، برخورد تمنّا و الزام و پيام تمثيل پرداخته ايم. تحليل صوري اين تمثيلها، با بررسي كثرت ابيات، تنوع موضوعات و توصيفهاي دقيق و رسا، كارآيي بلاغي تمثيل در رساندن پيام شاعر را نشان ميدهد و تحليل محتوايي آنها، با پرداختن به كيفيت مطلوب رساندن پيام، نظر عرفاني جامي را تبيين ميكند.