تأثير برخي از شرايط اقليمي و خاكي بر كميت و كيفيت اسانس اكوتيپ‌هاي مختلف آويشن دنايي (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis)

آويشن دنايي (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis) گياهي است دارويي، اندميك ايران و متعلق به خانواده نعناع كه از ميزان اسانس و تيمول اسانس بالايي برخوردار است. ارزيابي اكوتيپ‌هاي مختلف اين گياه به منظور شناسايي برترين اكوتيپ، از لحاظ بالاترين درصد اسانس و تيمول و نيز تعيين ارتباط خصوصيات خاكي و اقليمي با كميت و كيفيت اسانس آن به منظور شناسايي مناسب‌ترين اقليم جهت تعيين محيط كشت ثانويه اين گياه جهت اهلي‌سازي امري ضروري به نظر مي‌رسد. در اين پژوهش، هشت منطقه (ملاير 1، ملاير 2، جوزان، اراك، خانه ميران بالا، خانه ميران پايين، شازند، زاغه) از مناطق پراكنش اين گياه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. اسانس نمونه‌هاي گياهي جمع‌آوري شده از هر منطقه استخراج و پس از تعيين بازده اسانس، اجزاي اسانس و مقادير آنها به كمك دستگاه‌هاي GC و GC/MS مشخص گرديد. ارتباط بين خصوصيات اقليمي و خاكي مناطق مورد مطالعه با ميزان اسانس و اجزاي آن مورد بررسي قرار گرفت. نتايج بيانگر آن بود كه اكوتيپ‌ها اختلاف معني‌داري از لحاظ درصد اسانس با يكديگر داشتند. بيشترين و كمترين درصد اسانس به ترتيب مربوط به اكوتيپ‌هاي اراك (5%) و ملاير 2 (2.5%) بود. جزو غالب اسانس همه اكوتيپ‌ها، تيمول بود و بيشترين و كمترين درصد تيمول به ترتيب در اسانس اكوتيپ‌هاي جوزان (78.88%) و ملاير 1 (67.16%) مشاهده گرديد. بين درصد اسانس با ميانگين دماي روزانه، رس، سيلت و ميزان آهك خاك همبستگي مثبت بالايي وجود داشت كه اين همبستگي‌ها مي‌توانند در تعيين محيط كشت ثانويه اين گياه جهت اهلي‌سازي مفيد واقع شوند.