تغييرات ويژگي‌هاي مورفوفيزيولوژي و عملكرد اسانس برگ و گل سرخارگل (Echinacea purpurea (L.) Moench) با كاربرد برگي سديم نيتروپروسايد (SNP) تحت تنش خشكي

تنش خشكي يكي از محدود كننده‌ترين عوامل محيطي در رشد و توليد گياهان محسوب مي‌شود. سديم نيتروپروسايد (SNP) به عنوان يك توليدكننده نيتريك‌اكسايد (NO) در كاهش تنش اكسيداتيو ناشي از تنش‌هاي غيرزيستي نقش دارد. به منظور بررسي اثر محلول‌‌پاشي SNP بر رشد، عملكرد و برخي ويژگي‌هاي بيوشيميايي گياه دارويي سرخارگل در شرايط تنش خشكي، آزمايشي در قالب طرح كرت‌هاي خردشده در پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشوركرج در سال هاي زراعي 951394 طراحي و اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل دو عامل SNP در چهار سطح (صفر، 100، 200 و 400 ميكرومولار) و تنش خشكي در سه سطح ]30 (شديد)، 60 (متوسط) و 90 (شاهد) درصد ظرفيت زراعي[ بود. در مرحله گلدهي كامل گياه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبي، برگ و گل، ماده خشك اندام‌هاي هوايي گياه و نيز بازده اسانس برگ و گل اندازه‌گيري شد. همچنين، نمونه‌گيري از برگ‌ها براي اندازه‌گيري محتواي نسبي آب (RWC) و كلروفيل، فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيداني سوپر‌اكسيد ‌ديسموتاز (SOD) و پراكسيداز (POD)، محتوي مالون‌دي‌آلدهيد (MDA)، پرولين و فنل كل هم انجام شد. بر اساس نتايج آزمايش، بيشترين مقدار صفات مورفولوژيك اندازه‌گيري شده و وزن خشك شاخساره مربوط به محلول‌پاشي SNP ‌با غلظت ۲۰۰ ميكرومولار تحت شرايط عدم تنش خشكي (شاهد) بود. بيشترين مقدار RWC با ميانگين 78.9 درصد در رطوبت 90 درصد ظرفيت زراعي (شاهد) و سطح 200 ميكرومولار SNP به‌دست آمد. هم‌چنين غلظت‌هاي بالاتر SNP مصرفي (200 و 400 ميكرومولار) در تنش متوسط (60 درصد ظرفيت زراعي)، توانست با افزايش فعاليت آنزيم‌هاي SOD و POD و كاهش محتوي MDA موجب تحمل تنش خشكي شود. بيشترين مقدار پرولين (16.7 ميكرومول بر گرم وزن تر) و فنل كل (127.4 ميلي‌گرم گاليك اسيد بر گرم ماده خشك) هم مربوط به غلظت 400 ميكرومولار SNP بود. در مجموع مي‌توان گفت كه كاربرد SNP در غلظت‌هاي بالاتر، تحت شرايط تنش خشكي، ضمن اينكه مي‌تواند موجب تعديل خسارت تنش شود، افزايش تركيبات مؤثره گياه را نيز مي‌تواند در پي داشته باشد.