نقد اخلاقي كتاب جغرافياي تاريخي سرزمين هاي آباد: آثارالبلاد و اخبارالعباد زكرياي قزويني (قرن هفتم هجري)

آثارالبلاد و اخبارالعباد از زكرياي قزويني، يكي از مهم ترين كتب جغرافياي تاريخي سرزمين هاي آباد است كه در سال 674ه. ق به زبان عربي به رشته نگارش درآمده ‌است ؛ اين كتاب، سه پيشگفتار و هفت عنوان دربارۀ هفت منطقه دارد. يكى از امتيازاتى كه آثار البلاد را متمايز مى‌سازد، توصيف و تأثير آب و هواي بلاد بر خلُقيات و شخصيت افرادي است كه در آن ولايات و مناطق زندگي مي‌كنند. اين اثر داراي رويكردي مذهبي و اخلاقي است وآموزه هاي ديني و مضامين تربيتي در آن مورد توجه قرارگرفته‌است. موضوعاتي نظير راست گويي، خوش رفتاري و نيكوكاري در فحواي كلام قزويني به خوبي مشهود است. در مجموع مي توان گفت، كلام نافذ و زبان صميمي قزويني در بيان آموزه هاي تعليمي و اخلاقي، سبب گيرايي و همگاني شدن كتاب وي شده‌است. مهم ترين نتيجه‌ي مبحث مقاله دراين است كه قزويني يكي از روش هاي اصلاح جامعه‌ي خود را آگاهي بخشي وتبيين فضايل اخلاقي مي داند وبه همين منظور در اكثر مطالب كتاب خود، ضمن تأكيد بر دانش اندوزي و خرد گرايي، مخاطب را به كسب فضايل ودوري از رذايل تشويق وترغيب نموده است.