بررسي محتوايي و اجمالي « مجمع البحار » محمدتقي مظفركرماني از منظر عرفاني

A Review of the Content and Overview of the "Majma al- Behar" from Mozaffar Ali Shah Kermani

ظهور قرآن به عنوان معجزۀ پيامبر اسلام(ص) باعث پيدايش علوم بسياري از جمله علم تفسير شد. از انواع علوم تفسيري مي‌توان به تفاسير عرفاني قرآن مجيد اشاره كرد كه در دوره‌هاي مختلف، آثار زيادي در اين باره خلق شده است. يكي از آثار ارزشمندي كه در اين زمينه نگاشته شده است، اثر ارزشمند «مجمع البحار» تأليف «محمدتقي مظفر كرماني» ملقب به «مظفرعليشاه» از علما و عرفاي بزرگ اوايل قرن دوازدهم (هـ.ق) و از اجداد مرحوم «ناظم الاطبا» است. اين اثر، تفسير منثور عرفاني سورۀ مباركۀ حمد است. قبل از اين رساله، مظفر عليشاه مثنوي بحرالاسرار را كه تفسير عرفاني و منظوم سورۀ حمد است، سروده بود و بنا به گفتۀ خود او، در اواخر عمر، براي اينكه اين اثر مورد استفادۀ عموم مردم قرار گيرد، تفسير مذكور را به نثر تأليف كرد و آن را به «مجمع البحار» موسوم گردانيد. در اين مقاله به بررسي اجمالي و محتوايي اين اثر، كه يكي از تفاسير مهم و ناشناختۀ عصر قاجار است، پرداخته شده و كوشش شده است تا جايگاه اين تفسير منثور عرفاني كه بر اساس نظريۀ مكتب «وحدت وجود» است، بازشناسي شود.

The science of interpretation is one of the many sciences emerged from the Holy Quran as a miracle of the Prophet Muhammad (PBUH). From a variety of interpretive sciences, one can point out the mystical interpretation of the Holy Qur'an, which has produced many works in this period.One of the most valuable works in this field is the valuable work of the " Majma al-Behar", compiled by Mohammad Taqi Mozaffari Kermani, dubbed "Mozaffar Ali shah" from the great scholars and great mystics of the early twelfth century AH and from the ancestors of the late "Nazim al-Taba". This effect is a mystical interpretation of the charter of Sura of Mobarakeh Hamad. Prior to this treatise, Mozaffar Ali Shah wrote Masnavi Bahr al-Sadrar, a mystical and verse interpretation of Surah al-Hamad, at the end of his life, he wrote the commentary on prose so that the work would be used by the public. In this article, the overview and content of this work, which is one of the most important and unknown interpretations of the Qajar era, has been addressed and attempts have been made to recognize the position of this mystical interpretation of the charter based on the theory of the "unity of existence" school.