نو اوراسياگرايي و سياست خارجي روسيه نسبت به ايران

در سال‌هاي اخير جمهوري اسلامي ايران در گفتمان سياست خارجي روسيه جايگاه ويژه‌اي پيدا كرده است. بخشي از اين اهميت را مي‌توان به سبب نفوذ گفتمان نظريۀ چهارم سياست كه به رويكرد غالب اين كشور تبديل شده است دانست كه در سه دهۀ اخير تأثير قابل ملاحظه‌اي بر سياست‌هاي كرملين داشته است. پايه‌گذار اين نظريه، الكساندر دوگين فيلسوف روس است كه نام نواوراسياگرايي را بر آن نهاده است. طرفداران اين گفتمان بر اين باورند كه بايد مسكو با نگاه جديد در سياست خارجي خويش، بخشي از راهبرد خود را از غرب به شرق پيش ببرد و متحدان جديدي را در شرق از جمله ايران جست‌وجو كند. دو كشور ايران و روسيه همديگر را «متحد راهبردي» توصيف كردهاند. اين سخن بارها از زبان برخي نخبگان در هر دو كشور به‌ويژه از سوي شخص پوتين و نيز رهبر انقلاب اسلامي ايران مطرح شده است. از اين‌رو، پرسش اصلي نوشتار اين است كه با توجه به محوريت نواوراسياگرايي در دو دهۀ اخير در سياست خارجي روسيه، جمهوري اسلامي ايران در آن چه جايگاهي دارد؟ براي پاسخ به اين پرسش اين فرضيه مطرح مي‌شود: دو كشور با نگاه واقع‌بينانه در شرايط به‌وجود آمده (گذر بر يك جانبه‌گرايي) به جايگاه يكديگر مي‌نگرند و در چارچوب نظريۀ اوراسياگرايي جديد ايران شرايط ويژه‌اي يافته است. بنابراين يافته‌هاي نوشتار حاكي از اين است كه نواوراسياگرايي در سياست خارجي روسيه نقش آشكاري ايفا مي‌كند و به‌دنبال آن، ايران نيز در اين رويكرد جايگاه ويژه‌اي دارد.