تحليل فلسفي معناي مرگ ارادي از ديدگاه ملاصدرا

مسأله‌ي محوري مقاله‌ي حاضر، معنا و ماهيت مرگ ارادي از ديدگاه ملاصدراست. ازنظر ملاصدرا مرگ ارادي به معناي دست‌كشيدن نفس از به‌كاربردن حواس‌ ظاهري است. او معتقد است ادراك حسي صلاحيت ادراك امور آخرت را ندارد؛ لذا انسان قبل از مرگ طبيعي قادر است با استفاده از حواس باطني به امور آخرت آگاهي پيدا كند. در ميان ادراكات باطني، ادراك خيالي در فلسفه‌ي ملاصدرا اهميت فراواني دارد و به اثبات عالم آخرت و عالم برزخ منجر مي‌شود. در مرگ ارادي ادراك خيالي قادر است فارغ از تعلقات دنيوي و مزاحمت‌هاي ادراك حسي، با تأثر از صورت‌هاي عقلي، به صورتگري پرداخته، حقايق جهان ملكوت و عالم غيب را تمثل ‌دهد. اين مهم در اثر تعالي وجودي نفس و تبدل نشئه‌ي دنيوي انسان به نشئه‌ي اخروي و ارتقاي مرتبه‌ي ادراكي صورت مي‌گيرد. ملاصدرا مرگ ارادي را به گونه‌هاي مختلف تقسيم مي‌كند كه در اين جستار سعي شده با تأكيد بر نگرش وجودي ملاصدرا، كثرت نوعي انسان، و عقل عملي، گونه‌هاي مرگ ارادي تحليل فلسفي شود. تحليل فلسفي مرگ ارادي، براساس سه‌گانه‌ي يادشده، در پژوهش ديگري سابقه نداشته است.