تحليل موقعيت مكاني مخاطرات ادراكي تخريب گرايي در فضاهاي عمومي شهر مطالعه موردي: محله برج قربان شهر همدان

Survey of place situated on Perceptual risks of Vandalisms in relation to urban public places Case Study: the borje ghourban neighborhood in Hamedan city

تخريب­ گرايي به عنوان يكي از انواع جرم­ هاي رايج در شهرهاي امروز، پيامدهاي منفي متعددي را در بر داشته و موجب مشكلات اجتماعي، فرهنگي، خسارات مالي و... شده كه نمود بصري آن نيز بيش از ساير جرائم در فضاهاي عمومي شهري ماندگاري دارد. در اين ميان گروهي اعم از روان­شناسان و جامعه ­شناسان بر نقش عوامل دروني و شخصيتي و گروهي از جمله معماران و شهرسازان بر چگونگي نقش موقعيت مكاني بر تخريب­ گرايي معتقدند. ديدگاه اصلي اين مقاله بر نقش توأمان هر دو عامل استوار است. هدف اصلي دستيابي به نقش مكان و موقعيت مكاني بر پيشگيري از رفتارهاي تخريب گرايانه از طريق ايجاد مخاطرات ادراكي و حس ترس از ارتكاب به تخريب (جرم) است. با توجه به شرايط محيطي، اجتماعي، فرهنگي و... در فضاهاي شهري ايران به اين موضوع پرداخته شده است. مطالعه موردي محله برج قربان شهر همدان است كه با توجه به عوامل دروني، به عنوان يك محله داراي افراد بالقوه تخريب­گرا مورد ارزيابي قرار گرفته است. تحقيق اسنادي، تحليلي است كه به روش همبستگي به بررسي نسبت متغيرها مي­ پردازد. فرض مقاله بر پراكنش يكسان افراد تخريب­ گرا در فضاهاي عمومي شهري اين محله است. برداشت متغيرهاي مكاني مورد نظر و ميزان وقوع رفتارهاي تخريب گرايانه از طريق مشاهدات ميداني عيني و پرسشنامه صورت گرفته است. سپس با نرم ­افزار spss و آزمون­هاي آماري، داده­ ها مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته ­اند. يافته ­ها با انتظارات نظري و پيشينه پژوهشي مقاله مطابقت دارد. نتايج حاكي از آن است كه چگونگي ميزان نظارت و تراكم جمعيتي موجود و موقعيت مكاني اعم از ديد پي­ در پي، حس مكان، بهداشت محيط، بهداشت بصري، بهداشت رفتاري و فضاهاي پنهان در فضاهاي عمومي شهر بر ميزان مخاطرات ادراكي تخريب گرايان در هنگام ارتكاب به تخريب مؤثرند. به عبارتي حضور در موقعيت­ هاي مكاني خاص، منجر به ايجاد حس ترس از تخريب (جرم) به دليل پيامدهاي پيشِ رو شده و در نهايت موجب از بين رفتن رفتارهاي تخريب گرايانه و يا جابه ­جايي مكان تخريب مي ­شود.