پديد آورندگان :
تفكر، ثريا دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - گروه معماري , شاهچراغي، آزاده دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - گروه معماري , حبيب، فرح دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - گروه معماري
كليدواژه :
روان‌شناسي اكولوژيك , نظريه قرارگاه رفتاري , سينومرفي , بازار , مركز خريد
چكيده فارسي :
مطالعات روان‌شناسي اكولوژيك و مفاهيم جامعه‌شناختي خرد در زمينۀ پيوند نظام‌هاي كالبدي و رفتاري محيط، بنيان مهمي براي ارزشيابي و پيش‌بيني نحوۀ كاركرد محيط فراهم كرده است. در اين زمينه، «نظريۀ مقررفتاري» راجر باركر كه در 1968 مطرح شد، به تركيب پيچيدۀ ساختارهاي كالبدي‌‌رفتاري محيط با عنوان «سينومرفي» و عامل تعيين‌كنندۀ رفتارهاي محيطي افراد اشاره مي‌كند و معادل فارسي آن، «هم‌ساختي» پيشنهاد شده است. بنابراين، مقايسۀ هم‌ساختي ساختارهاي كالبدي‌‌رفتاري در مقر‌هاي رفتاري مختلف به رفع ابهامات دربارۀ نحوۀ تقويت كارآمدي محيط كمك مي‌كند. فهم نحوۀ تعامل محيط و رفتار، تبيين قابليت‌هاي رفتاري محيط ساخته‌شده و نحوۀ رخداد رفتار‌ها در تناسب با ساختارهاي محيط اكولوژيك، از اهداف پژوهش هستند. بر اين اساس، اين پژوهش به بررسي تطبيقي بازار تاريخي تجريش و مركز خريد ارگ تهران مي‌پردازد. اين پژوهش كاربردي، از نوع توصيفي‌‌‌‌تحليلي و با رويكردي كيفي‌ـ‌كمي است كه با روش بررسي اسنادي، مردم‌نگاري و فنون كار ميداني، به‌ويژه مشاهدۀ غير‌مداخله‌اي به جمع‌آوري اطلاعات و با روش استدلال و استنتاج منطقي به تحليل اطلاعات پرداخته است. وجوه افتراق در هفت مورد از هشت الگوي رفتاري بررسي‌شده نشان‌داد كه اين دو مقر رفتاري از جنبۀ سه عامل «كيفيت حركت»، «قابليت پذيرش تنوع رفتاري و تغيير استفاده در زمان» و «كيفيت تعاملات انساني» در ساختار كالبدي و به‌ويژه، «كيفيت كنترل رفتاري» در ساختار اجتماعي و در نتيجه، ماهيت رفتاري متمايز از يكديگرند. بررسي تطبيقي 28 پارامتر استخراج‌شده از نظام‌هاي شش‌گانه ساختار كالبدي و چهار پارامتر ساختار اجتماعي محيط، به تحرك رفتاري، تنوع راهبردهاي خلاقانه رفتاري و تعاملات انساني پرشور و گذارا در بازار تجريش و كاهش تحرك و كاهش تنوع رفتارهاي انتخابي و اجتماعي در مركز خريد ارگ اشاره دارد. اين پژوهش نتيجه‌گيري مي‌كند كه هم‌ساختي قوي و منعطف ساختارهاي محيطي بازار با الگوهاي رفتاري، به توليد مداوم روابط ابتكاري ميان محيط اكولوژيك و افراد و هم‌ساختي ضعيف و غير‌منعطف در مركز خريد ارگ به محدود‌سازي تنوع رفتارهاي محيطي منجر شده است.
چكيده لاتين :
Ecological Psychology and Micro-Sociology studies concerning behavioral-milieu systems have created an important basis for evaluation and prediction of the performance of built environments. In this context, the Behavior Setting Theory introduced by Roger Barker in 1968 defines the complicated behavioral-milieu framework or synomorphy as the determining factor of the environmental behaviors of people. Therefore, comparing synomorphy of various behavioral settings will help enhance the performance of built environments. Understanding the interaction of environment and behavior, behavioral affordances of the built environment, and behavior occurrences in coordination with the ecological environment are the aims of this research. This research is a comparative study of the Tajrish Historical Bazaar and Arg shopping center in Tehran, Iran. This applied, descriptive-analytical research uses a qualitativeـquantitative approach, with data collection through surveys, ethnography, and fieldwork techniques such as observation without intervention. Data analysis is done through deductiveـinductive reasoning. The result of eight surveyed behavior patterns shows that regarding quality of mobility, affordance of hosting behavioral diversity and change over the time, quality of social interactions, and quality of behavioral control, the two behavior settings differ. Comparative study of 28 parameters of milieu structure and 4 parameters of social structure in these two ecological environments point to behavioral mobility, diversity of innovative behavioral strategies, and passionate and brief human interactions in the Tajrish Bazaar, whereas to less mobility and reduction of selective and social behaviors in Arg shopping center. This research concluded that the Tajrish Bazaar is high in synomorphy, which has resulted in the development of ongoing and innovative interactions between people and the ecological environment, while Arg shopping center is low in synomorphy, resulting in the limited diversity of environmental behaviors.
