بررسي مدل ارتباط سلسله‌‌‌مراتبي ميان دادسرا و پليس در فرايند كيفري

Study of Hierarchical Relationship Model between the prosecution service and the police in the Criminal Process

روابط ميان دادسرا و پليس متناسب با نظام دادرسي حاكم -تفتيشي يا اتهامي- از مدل‌هاي متفاوتي پيروي مي‌كند. اين نوشتار با استفاده از استراتژي تحليل منطقي و روش كتابخانه‌اي درصدد معرفي مدل ارتباطي سلسله‌مراتبي كه وابسته به نظام دادرسي تفتيشي است، مي باشد. اين رابطه برخلاف مدل موجود در نظام اتهامي است كه بر نوعي تعامل و پيوند شبكه‌اي تنظيم گرديده است. مولفه‌هاي مدل سلسله‌مراتبي عبارتند از اختيارات گسترده دادسرا و حاكميت بر پليس، اختيارات محدود پليس و تابعيت از دادسرا و روابط عمودي ميان دادسرا و پليس. اين مدل از محاسني چون تشكيلات منسجم، قطعيت و تساوي در اجراي قانون برخوردار است و در عين‌حال از آسيب‌هايي چون نا‌‌‌اثربخشي نظارت، ناديده گرفتن ابعاد انساني، پر‌هزينه بودن و انعطاف‌ناپذيري روابط رنج مي‌برد اما به نظر مي‌رسد لزومي به تحمل اين آسيب‌ها در روابط پليس و دادسرا نيست؛ زيرا بر‌ اساس تجربه‌هاي متعدد و موفق ديگر كشورهاي دنيا، مي‌توان با حفظ ماهيت نظام تفتيشي و ايجاد تغييراتي غير‌ بنيادين در مدل روابط سلسله‌مراتبي به اصلاح آن كمك رساند. با توجه به ‌اين‌كه دادرسي كيفري ايران و روابط دادسرا و پليس آن از نظام تفتيشي و مدل سلسله‌‌‌مراتبي پيروي مي‌كند، اين نوشتار زمينه ساز بهبود روابط دادسرا و پليس در ايران مي‌باشد.

Relations between the prosecution service and the police follow different models in accordance with the ruling system- Accusatorial or Inquisitorial-. This paper uses the strategy of logical analysis and library method to introduce hierarchical communication model that is in accordance with inquisitorial system. This relationship is contrary to the model in accusatorial system, which is regulated by a kind of network interaction. The components of the hierarchy model include:1- broad powers of the prosecutor and governance over the police, 2- limited police powers and 3- obedience of the prosecutor and vertical relations between the prosecutor and the police. This model has the benefits such as coherent organization, certainty and equality in law enforcement, and suffers from damage such as inefficiency in monitoring, ignoring human dimensions, costly, and inflexible relationships. It seems that it is not necessary to endure these damage in the police and prosecution service relationships, because, based on the many other successful experiences of other countries in the world, hierarchical model governing prosecution service and police can be improved by making non-fundamental change. Since the model of Prosecutor's office and police relations in Iran is hierarchical, this paper can improve these relations.