تاثير قوه قاهره بر سرنوشت و مبناي عدم مسئوليت در نقض تعهدات منفي قراردادي (مطالعه تطبيقي در حقوق مدني افغانستان و ايران)

Effect of Force Major on Destiny &Base of Non-responsibility in Breach of Contractual Omission Obligations Comparative Study Between Afghanistan &Iran Civil Law

قانون‌گذاران هر دو كشور افغانستان و ايران حادثه خارجي غيرقابل‌اجتناب را سبب رفع مسئوليت دانسته ­اند كه قوه قاهره نيز به‌عنوان يكي از مصاديق آن به شمار مي­رود. اكنون با توجه به تأثير قوه قاهره بر مسئوليت متعهد و از سويي تفاوت ماهوي ميان تعهدات منفي و مثبت، در پي پاسخ به اين سوال هستيم كه آيا اين تفاوت، تأثيري بر سرنوشت تعهد، مبناي رفع مسئوليت و آثار آن دارد. بدين لحاظ، اين جستار با مراجعه به منابع كتابخانه­اي و گردآوري داده ­ها و با روش توصيفي_تحليلي در پي پاسخ به اين سوالات برآمده و با لحاظ قواعد عمومي، مباني فقهي و ارائه مباحث تحليلي، نحوه تأثير قوه قاهره در نقض تعهدات منفي را نسبت به تعهدات مثبت متفاوت يافته و بر همين اساس نيز، مبناي رفع مسئوليت را در تعهدات منفي قراردادي، رفع تعهد و درنتيجه فقدان اجتماع شرايط لازم براي احراز مسئوليت مي‌داند. در اين حالت به سبب وجود قوه قاهره، قرارداد ميان طرفين نيز مي­تواند فسخ يا معلق گردد. همچنين با لحاظ مبناي اتخاذشده، وجه التزام به سبب عدم اجراي قرارداد برخلاف وجه التزام به سبب تأخير در اجراي تعهد، در فرض وقوع قوه قاهره همچنان قابل مطالبه است.

legislators in both countries Afghanistan and Iran have provided that, happening unavoidable external event is a cause for non-responsibility that Force major is one type of the event. Now considering effect of the event on obligator’s responsibility and also natural difference between omission and positive obligations, we must to answer this, has the difference what effect on the destiny of the obligation and basis of non-responsibility. According to this, this paper by referring library resources and using analytic-description methods tries to specify the answer for the questions. By precise analyzing and general legal rules and jurisprudence, how the effect of the force major on breaking omission obligation is different than positive one and for this reason, the basis of non-responsibility is the removal of obligation and in result, lack of necessary conditions for establishing responsibility in contractual liability. also by happening the force major, the obligation is suspended or the contract is terminated. In this situation, by the basis, the consideration for none-performance of contract is claimable against where it is provided for delay in performance of the contract, if the force major take places.