بنياد و فرايند انسان ـ‌ هستي‌شناختي توسعه نظر و عمل انسان ازمنظر حكمت متعاليه

توسعه و پيشرفت در واقعيت انضمامي‌اش وابسته به توسعۀ نظر و عمل انسان است و توسعۀ نظر و عمل انسان بر بنياد قوا، ساحات وجودي، حركت، ادراك و فعلِ انسان پديد مي‌آيد؛ ازاين‌رو فرايند حركت وجودي و جوهري انسان در ساحت فردي و اجتماعي، مقوِّم توسعه و پيشرفت جامعۀ انساني است. از منظر رهيافت و مباني انسان‌ـ‌ هستي‌شناختي حكمت متعاليه، انسان داراي مراتب وجوديِ عقلي، نفساني و طبيعي است. اين مراتب در هر دو بُعد حيات فردي و اجتماعي انسان، مقوم توسعۀ وجودي انسان و جامعه هستند. در اين مقاله با توجه به مراتب قواي وجوديِ انسان و نحوۀ گسترش آنها در ابعاد فردي و اجتماعي، سه لايۀ طولي و متواليِ توسعۀ عقلي‌ و نظري، توسعۀ اخلاقي و عملي و توسعۀ مدني و نهادي شناسايي شدند. ويژگي مهم اين ديدگاه در مقايسه با رهيافت‌ها و ديدگاه‌هاي مدرن و معاصر در تاريخ فلسفۀ غرب آن است كه مي‌تواند تبييني يكپارچه، جامع، فرايندي و مترتب از مراتب واقعي، ارزشي، نهادي، فردي و اجتماعي حيات انسان ارائه دهد؛ به گونه‌اي كه دچار چالش در تبيين پيوند ميان واقعيت و ارزش و فرد و جامعه نشود.

Development and progress in its concrete reality depends on the development of human’s viewpoint and practice. The development of human’s thought and practice arises on the basis of human’s powers, existential areas, movement, understanding and action. Thus, the process of existential and substantial movement in the individual and social domain is the constitutive to the development and progress of human society. From the point of view of the human- ontological foundations and approach of transcendental wisdom, man has existential level of rational, soul, and natural. In both the individual and social dimension of human life, these levels are constitutive to the existential development of human and community. In this paper, considering the levels of the human’s existential powers and how they extend to the individual and social dimensions, three longitudinal and sequential layers of rational and theoretical development, ethical and practical development, and civil and institutional development were identified. An important feature of this view compared to modern and contemporary approaches and views in the history of Western philosophy that can provide an united, comprehensive, process description, resulting from realistic, value, institutional, individual, and social stages of human life, so that do not be challenged in explaining