قرآن، منطق، انسان و اكتشاف نفسالأمر جهان

واقعيت نهايي و حقيقت غايي چيست؟ از ديدگاه قرآن عظيم چگونه و با چه ابزاري ميتوان به نفوذ در نفسالامر جهان توفيق يافت؟ آيا با يك منطق ساده و تكبعدي مثل ذهن استدلالي ميتوان به معرفت مطلوب مذهب در باب جهان پيچده و انسان پيچيده­تر دست يافت؟ هر متدي براي هر علمي جهت كشف واقعيت مناسبت ندارد. قياس برهاني در علوم طبيعي بيثمر است؛ چنانكه استقراي علمي در رياضيات و فلسفه بياثر است. چه عاملي گذر از دنياي قديم به دوران جديد را مهيا كرد؟ بيشك منطق مناسب كه فرانسيس بيكن و ديگران بدان همت گماردند. قرآن حكيم هم براي شناخت غايت خلقت آدم و عالم منطقي پيشنهاد ميكند و علاوه بر عواملي دانشي چونان لُب و تعقل، تدبر، تفكر، تفقه، توسم، علم و يقين از عوامل گرايشي، كنشي و منشي مثل تذكر، تقوا، اسلام، ايمان، انابه، احسان، اراده، سؤال، عبوديت، تبعيت، صبر، شكر، سمع، اعتصام، هدايت و ولايت نام ميبرد و تأكيد ميكند كه براي فهم اصل واقعيت يا لايههايي از آن اسبابي سخت اثرگذار هستند. در يك كلام قرآن منطق حق عيني را به جاي منطق صدق ذهني پيشنهاد ميكند. منطق صدق بخشي كوچك از منطق حق بوده و در صورت فقدان برخي عوامل عقيم ميماند. اشاره به منطق گسترده اسلام براي فهم مطلوب واقعيت از منظر دين، فلسفه تمايز و تولد اين نوشتار به شمار ميرود.

What is the ultimate reality and the ultimate truth? From the perspective of Qur'an, how and with what means can it succeed in influencing the fact-itself of the universe? Can a simple, one-dimensional logic, such as a reasoning mind, achieve the desired knowledge of religion about a more complex world and a more complex human being? Every method is not appropriate for any science to discover the reality.The proof analogy in the natural sciences is as fruitless as scientific induction is ineffective in mathematics and philosophy. What made the transition from the old world to the new age? Undoubtedly, the appropriate logic that Francis Bacon and others have pursued. The wise Quran also provides a lodic for understanding the end of creation of human and world. In addition to knowledge factors such as quintessence and rationality, reflection, thoughtfulness, knowledge religious, intelligence, science and certainty, the tendency, action, and dispositional factors are remembrance, piety, islam, faith, repentance, kindness, will, question, worship, obedience, patience, thanksgiving, hearing, cling, guiding and guardianship, and it emphasizes that they are very effective tools for understanding the reality or layers of it. In a word, the Quran proposes the logic of objective right rather than the logic of subjective truth. The logic of truth is a small part of the logic of righteousness, and in the absence of some factors it remains sterile. The philosophy of distinction and the birth of this article is refers to the broad logic of Islam for a desirable understanding of reality from the perspective of religion.