نقض مصونيت قضايي و اجرايي دولت‌ها و اموالشان (مطالعه موردي مصادره دارايي جمهوري اسلامي ايران توسط ايالات ‌متحده آمريكا)

Violation of judicial and executive immunity of Governments and their property ( Case Study : Confiscation of assets of the Islamic Republic of Iran by the United States of America

اصل احترام متقابل و برابري حاكميت، از جمله قواعد بين‌المللي پذيرفته‌ شده در جامعه بين‌المللي است. از طرفي، مصونيت قضايي دولت‌ها و اموالشان، در معاهدات مختلفي پذيرفته شده كه آخرين معاهده مربوط به كنوانسيون 2004 سازمان ملل متحد راجع به مصونيت دولت‌ها و اموالشان است. با وجود اينكه كنوانسيون مذكور به اين سؤال پاسخ نداده است كه آيا دولت‌ها مي‌توانند در برابر محاكم داخلي ساير دولت‌ها به مصونيت قضايي خود استناد كنند يا خير؟ برخي دولت‌ها از جمله آمريكا به صورت يك‌جانبه، اقدام به لغو يا كاهش مصونيت قضايي و اجرايي برخي دولت‌ها مي‌كنند كه در حقوق بين‌الملل نامتعارف است. مصادره دو ميليارد دلار از اموال ايران توسط دادگاه آمريكايي به جهت پرداخت غرامت به قربانيان حادثه مقر تفنگداران آمريكايي در لبنان، از موضوعاتي است كه چالش‌هاي حقوقي زيادي را براي طرفين به وجود آورده است. مقاله حاضر ضمن تبيين جايگاه مصونيت قضايي و اجرايي دولت‌ها در مقررات بين‌المللي و استثنائات وارده، رويه قضايي و اجرايي دولت آمريكا را در چارچوب قواعد بين‌المللي ارزيابي و درصدد پاسخ‌گويي به اين سوال است كه فرايند دادرسي و صدور آراء در پرونده پترسون به چه ميزان با قواعد حقوق بين‌الملل در ارتباط با مصونيت قضايي و اجرايي دولت‌ها و اموالشان منطبق است؟ به موجب نتايج حاصل از اين پژوهش، عملكرد آمريكا بر وفق قواعد حقوقي و مقررات بين‌المللي نبوده و در تعارض آشكار با آموزه‌هاي ديوان ‌بين‌المللي ‌دادگستري، از جمله در رأي 2012 دولت آلمان عليه ايتاليا است.

The principles of mutual respect and sovereign equality are amongst the most fundamental rules of international law. Also, the principle of states’ immunity has been articulated in the 2004 Convention. In this light, some states including the US’s unilateral confiscation of other states’ immunity sounds unconventional. In this regard, the recent act of the US government to block and confiscate Iran’s property is of great importance. The present article examines the definition and scope of states’ immunity in international law. Following this examination, a thorough critique of the US policy is undertaken and then, it will be concluded that the US policy of confiscation is in direct breach of international law.