ويژگيهاي روانسنجي نسخۀ فارسي پرسشنامۀ بنيادهاي اخلاقي در سه نمونۀ ايراني

Psychometric Properties of the Persian Version of Moral Foundations Questionnaire in Three Iranian Samples

مقدمه: قضاوت اخلاقي از موضوعات مورد مطالعه در شناخت اجتماعي محسوب مي­شود. نظريۀ بنيادهاي اخلاقي نظريه­ اي اخير در روان­شناسي اخلاق است كه رويكردي ميان­ فرهنگي و شهودگرايانه به باورهاي اخلاقي مردم جهان دارد. مطالعۀ حاضر به بررسي ويژگي­هاي روانسنجي نسخۀ فارسي پرسشنامۀ مرتبط با اين نظريه و مقايسۀ يافته­ ها با گزارش­هاي موجود از نسخۀ اصلي و ساير فرهنگ­ها اختصاص دارد. روش: داده­ها مربوط به سه مطالعه روي نمونه­ هاي ايراني هستند: گلكار (1394) و مراحل دوم و سوم نجات (1395)، كه داراي به ترتيب 280، 314 و 180 شركت­كننده بودند كه به پرسشنامۀ بنيادهاي اخلاقي (MFQ-30) پاسخ دادند. محاسبۀ آلفاي كرونباخ براي تك تك بنيادهاي اخلاقي و نيز تحليل عاملي اكتشافي و تأييدي انجام شد و مقايسۀ ميان­ جنسيتي در تكيه بر بنيادها صورت گرفت. يافته­ ها: آلفاي كرونباخ بنيادهاي مراقبت، انصاف و وفاداري نسبتاً پايين و عموماً كمتر از بنيادهاي اطاعت و تقدس بود. تحليل عاملي اكتشافي به راه حلي سه عاملي براي مرحلۀ دوم نجات (1395) و راه حل دوعاملي براي گلكار (1394) و مرحلۀ سوم نجات (1395) ختم شد. برازش داده ­ها به مدل پنج عاملي همبسته قابل قبول بود. نمرۀ زنان در مراقبت، انصاف و تقدس بالاتر از مردان بود. نتيجه­ گيري: ويژگي­هاي روانسنجي نسخۀ فارسي پرسشنامۀ بنيادهاي اخلاقي اگرچه در برخي جنبه­ها نه چندان عالي، اما قابل مقايسه با نتايج گزارش­شده از ساير فرهنگ­ها بود و بنابراين به نظر مي­رسد عمدتاً معلول ماهيت پيچيدۀ خود اخلاق باشد. تفاوت­هاي جنسيتي مشاهده­شده مشابه با يافته­ هاي بين­المللي و در نتيجه حامي روايي گروههاي شناخته ­شده براي اين پرسشنامه بود.

Introduction: Moral judgment is one of the subjects studied in social cognition. Moral Foundations Theory (MFT) is a recent theory in moral psychology which has an intercultural and intuitive approach to moral beliefs of people around the world. The current study is concerned with examining psychometric properties of a Persian version of the questionnaire associated with this theory, and comparing findings with available reports from the original version as well as other cultures. Method: Data are provided by three studies on Iranian samples: Golkar (2016) and phases II and III of Nejat (2016), with 280, 314, and 180 participants respectively, who responded to Moral Foundations Questionnaire (MFQ-30). Calculations of Cronbach alphas, as well as exploratory and confirmatory factor analyses were conducted and comparisons were made between genders in reliance on foundations. Results: Cronbach alphas for care, fairness and loyalty were relatively low and generally lower than obedience and sanctity. Exploratory factor analysis has led to a three-factor solution in phase II of Nejat (2016), and two-factor solutions in Golkar (2016) and phase III of Nejat (2016). Fit of data to the correlated five-factor model was acceptable. Women scored higher than men in care, fairness, and sanctity. Conclusion: Psychometric properties of the Persian MFQ, though not perfect in some respects, were comparable to those reported by other cultures, and therefore seem to be mainly caused by the complex nature of morality itself. Observed gender differences were similar to international findings and thus supportive of the known-groups validity for this questionnaire.