حمايت از مالكيت فكري در حقوق بين‌الملل سرمايه‌گذاري خارجي

Protection of Intellectual Property in International Foreign Investment Law

نظام حقوق مالكيت فكري با وجود اسنادي مانند پاريس، برن و موافقت‌نامه جنبه‌هاي تجاري مالكيت فكري (تريپس) به حمايت از آثار فكري اقدام مي‌كند. به موازات آن نظام حقوق بين‌الملل سرمايه‌گذاري خارجي به حمايت از سرمايه‌گذاران خارجي اقدام مي‌كند. برخي از سرمايه‌هايي كه با مؤلفه‌اي خارجي وارد كشور سرمايه‌پذير مي‌شود سرمايه فكري است كه مي‌توان از آن به «سرمايه فكري خارجي» ياد كرد. اين پرسش مطرح است كه آيا آثار فكري خارجي به عنوان «سرمايه خارجي» در حقوق سرمايه‌گذاري خارجي نيز قابل حمايت هستند يا خير؟ و اگر چنين است قلمرو و مصاديق حمايت از اين آثار در مقايسه اين دو نظام حقوقي چگونه خواهد بود؟ در پاسخ بايد به تفاوت حمايت نظام حقوق مالكيت فكري و حقوق سرمايه‌گذاري خارجي در مواردي مانند موضوعات مورد حمايت سرمايه فكري خارجي، مدت حمايت از اموال فكري خارجي و حمايت ملي و بين‌المللي اموال فكري خارجي توجه داشت. آثار فكري خارجي در بسياري از معاهدات دوجانبه سرمايه‌گذاري خارجي به صراحت مصداق «سرمايه خارجي» محسوب شده‌اند. در اين موارد، حمايت‌هاي اين نظام حقوقي فراتر از نظام حقوق مالكيت فكري، براي پديدآورندگان آثار فكري وجود خواهد داشت. اين حمايت‌ شامل رفتار ملي، ملت‌هاي كامله‌الوداد بدون استثنائات مندرج در كنوانسيون تريپس و همچنين شرط رفتار عادلانه و منصفانه، شرط داوري و حمايت در مقابل مصادره اضافه بر حمايت‌هاي موافقت‌نامه تريپس براي پديدآورندگان آثار فكري مي‌شود. مواردي چون صدور مجوز اجباري و ابطال يا ضبط حقوق مالكيت فكري مي‌تواند به عنوان مصادره غيرمستقيم (مصادره خزنده) تلقي شود. در اين حالت، استناد به مصادره در چارچوب حقوق بين‌الملل سرمايه‌گذاري خارجي واجد دو امتياز غرامت بيشتر و رجوع به سازوكار داوري خواهد بود. اين پژوهش با روش توصيفي-تحليلي و با هدف بررسي امكان اعمال حمايت‌هاي حقوق سرمايه‌گذاري خارجي بر مالكيت فكري صورت گرفته است.

Intellectual property rights system acts in support of intellectual works by instruments such as Paris, Bern and the agreement on trade-related aspects of intellectual property rights (TRIPS). In parallel, international foreign-investment law system acts in support of foreign investors through bilateral treaties of foreign investment. A notable question is if foreign intellectual works can be supposed as "foreign capital" and if so, what is the scope and instances of IPs protections? In response we shall distinguish protections offered by IPs legal system from those of BITs. Because there is some deferences in protected items list, duration of protection and national-international protection of foreign IPs. It seems that foreign intellectual works can be an example of "foreign capital" under the bilateral treaties of foreign investment. In this way, the protection of owners of the intellectual works would be more than what is endowed by TRIPS agreement. In other words, such guarantees as national treatment, most favourd nation treatment (MFN) in as well as fair and equitable treatment and arbitration clause are added to TRIPS protections for owners of intellectual works. The most notable protection offered by the BIT system is the prohibition of expropriation. This research identifies such guarantees and examines them through the lens of the TRIPS and BIT system.