كليدواژه :
امام علي(ع) , ضرر و زيان , عقل , حماقت , احمق
چكيده فارسي :
حماقت از جمله موضوعاتي است كه در حوزه ناهنجاري‌هاي رفتاري قرار دارد و روان‌شناسان، آن‌را مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهند. امام علي (ع) كه در اصلاح ناهنجاي‌هاي رفتاري اهتمام خاصي داشته، در موارد متعددي از نهج‌البلاغه به مقو له حماقت پرداخته‌است. پژوهش پيش رو در پي آن است تا مولفه‌هاي حماقت از ديدگاه نهج‌البلاغه را مورد بررسي قرار دهد. روش تحقيق به‌صورت توصيفي، تحليلي و كتابخانه‌اي مي‌باشد. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه از ديدگاه امام علي (ع) پنهان بودن زير زبان، عجله و سستي و يك جانبه‌نگري، از نشانه‌‌‌هاي حماقت مي‌باشد كه به‌واسطه آن‌ها، مي‌توان به حماقت افراد پي‌برد. از ديدگاه امام علي (ع)، حماقت داراي آسيب‌هايي مي‌باشد كه عبارت‌اند از عدم تشخيص سود و زيان و فقر كه هم شامل مصاديق مادي و هم معنوي مي‌گردد. امام راهكارهايي نيز براي در امان ماندن و پيشگيري از آسيب‌هاي حماقت برمي‌شمرد كه عبارت‌اند از دوري و سكوت، كه هر يك از آنان تابع شرايط و موقعيت خود مي‌باشد؛ در دوري از احمق كه نمود بارز آن در دوستي با احمق و مشاوره گرفتن از او است، امام نهي شديدي از آن مي‌نمايد. سكوت نيز به عنوان يك راهكار، در مواقعي مي‌باشد كه امكان دوري از او وجود ندارد. در خصوص جنبه‌هاي درماني حماقت نيز بايد يادآور شد كه هرچند در كلام موجود از امام علي (ع) به‌صراحت درماني براي حماقت ذكر نشده است، ولي با تدبر در همنشين‌هاي حماقت در گفتار امام علي و كاربرد متعدد تعقل با حماقت، به‌دست مي‌آيد كه درمان حماقت از ديدگاه امام علي)، استفاده از عقل مي‌باشد.
چكيده لاتين :
‘Stupidity’ is one of the topics in the field of behavioral abnormalities discussed by psychologists. Imam Ali (a.s.), who has made special efforts to correct behavioral abnormalities, has dealt with ‘stupidity’ in numerous cases in “Nahj al-Balagheh”. The present study seeks to examine the components of ‘stupidity’ from the perspective of “Nahj al-Balagheh”. It was carried out using the descriptive, analytic method and library study. The findings reveal that, from the viewpoint of Imam Ali (a.s), haste, laxity and unilateralism are signs of ‘stupidity’, and they can be used to spot people's stupidity. Imam Ali (a.s.) believes ‘stupidity’ causes some damages which include inability to recognize benefits, losses and poverty, including both material and spiritual instances. Imam Ali (a.s.) further holds ‘avoidance’ and ‘silence’, either of which is subject to its own circumstances and conditions, are the two strategies which can be used to evade and prevent the harms of stupidity. Imam (a.s.) strongly recommends avoiding stupid people, the opposite of which is making friends with them and receiving advice from them. ‘Silence’ is another solution which can be utilized when it is impossible to avoid stupid people. Regarding the therapeutic aspects of ‘stupidity’, it should be noted that although there is no explicit cure for ‘stupidity’ in the words of Imam Ali (a.s.), giving due consideration to the words collocating with ‘stupidity’ in Imam Ali's language reveals that ‘stupidity’ can be cured by making use of wisdom.
