جلوه مفاهيمِ الزامِ اخلاقي در اسلوب‌هاي قرآني

The Manifestation of the Ethical Obligation Concepts in Quranic Styles

مفاهيم اخلاقي در فلسفه اخلاق، به مفاهيم ارزشي و مفاهيم الزامي تقسيم مي‌شوند. مراد از مفاهيم الزامِ اخلاقي در اين تحقيق، مفهوم «بايد» و مفهوم «نبايد» اخلاقي مي‌‌باشد. اين پژوهش در صدد است تا با روش توصيفي‌تحليلي، مشخص نمايد، چگونه و با چه اسلوبي مي‌توان اين دو مفهوم اخلاقي را از ميان آيات قرآن استنباط و استخراج كرد. از آنجا كه مفاهيم الزام اخلاقي پركاربردترين مفاهيم اخلاقي در قرآن است و از سوي ديگر، بدون شناخت اسلوب‌هايِ بيانِ مفاهيم اخلاقي، شناخت و بهره‌مندي از آموزه‌هاي اخلاقي قرآن به شيوه علمي ميسور نيست و از سوي سوم، با توجه به كمبود پژوهش‌هايِ ناظر به روش، ضروري است اين مفاهيم بررسي شوند. در اين كوشش، نشان داده شد، بايدهاي اخلاقي قرآن را با چهار اسلوبِ «اوامر و طلب‌ها»، «تكاليف‌ و مسئوليت‌ها»، «توصيه‌ها و سفارش‌ها» و «تشويق‌ها و ترغيب‌ها» و نبايدهاي اخلاقي قرآن را نيز با چهار شيوه «نواهي و منع‌ها»، «تهديدها و هشدارها»، «توبيخ‌ها و سرزنش‌ها»، و «اظهار تعجب‌ها و اظهار پشيماني‌ها» مي‌توان به دست آورد.

Ethical concepts are divided into value concepts and obligation concepts in the philosophy of ethics. Ethical obligation concepts refer to the concepts of ethical “dos” and “don’ts” in this research work. This study seeks to find out how and with which method these two ethical concepts can be inferred and extracted from the verses of the Quran using the descriptive-analytical method. Since ethical obligation concepts are among the most widely used ethical concepts in the Quran, and , on the other hand, without knowing the ways of expressing ethical concepts, it is not possible to know and benefit from the moral teachings of the Quran in a scientific way, and since there is a lack of method-oriented research in this field, these concepts need to be examined. The findings of this endeavor revealed that the ethical “dos” of the Quran are expressed in the four styles of “orders and demands”, “duties and responsibilities”, “advice and recommendations” and “encouragements and persuasions”, and the ethical “don’ts” of the Quran are expressed in the four styles of “restraints and prohibitions”, “threats and warnings”, “reprimands and rebukes” and “expressions of surprise and remorse”.