تحليل نفع‌ متوقع به‌عنوان معيار ارزيابي خسارات قراردادي مقايسه حقوق نوين قراردادهاي اروپايي و حقوق ايران

The Analysis of «Expectation Interest» as a Criterion for Assessing Contractual Damages; The Comparison of Modern European Contract Law and Iranian Law

نفع متوقع با رويكرد حمايت از انگيزه وداعي طرفين از انعقاد قرارداد به‌ عنوان كارآمدترين معيار ارزيابي خسارت در حقوق بيع مشترك اروپايي، طرح جامع مشترك ارجاع و اصول حقوق قراردادهاي اروپايي مورد پذيرش قرار گرفته است. نفع‌ متوقع يعني قرار دادن ‌‌‌‌زيان‌ديده در موقعيت پساقرارداد نه‌ تنها داراي مباني نظري خاص خود است بلكه از منظر اصول حاكم بر ضمانت اجراهاي نقض قرارداد ازجمله اصل آزادي انتخاب ضمانت اجراهاي كارآمد نيز قابل توجيه است. از حيث نظري مي‌توان به‌ مباني چون طبع معاملي قرارداد، قرارداد به مثابه مال، همسويي با نظريه نقض كارآمد، لزوم ﺗﺄديه به ‌نرخ‌‌‌‌ يوم‌الاداء واصل جبران كامل خسارت استناد كرد. گرچه پذيرش اين شيوه برآورد خسارت در حقوق ايران با توجه به ماده 515 قانون آئين دادرسي مدني با چالش‌هايي مواجه است، ليكن ارزيابي خسارت بر مبناي اين معيار با توجه به‌ﺗﺄثيري كه مي‌تواند بر انگيزه متعاقدين در فرآيند معامله، تخصيص بهينه منابع و‌‌‌‌ دست‌يابي به ‌هدف قراردادي گذارد، كارايي ويژه‌اي دارد. ازاين‌رو در مقاله كنوني با تحليل كارايي اين معيار و ارتباط آن با اصل آزادي انتخاب ضمانت اجراي كارآمد به امكان‌سنجي پذيرش آن در حقوق ايران پرداخته مي‌شود.

Expectation interest with the approach of the motivation support of parties from conclusion of the agreement is accepted as the most efficient criterion for assessing contractual damages in Common European Sales Law, Draft Common Frame of Reference and Principles of European Law. Expectation interest means to put the contractual injured party in the position if the contract had been performed. This theory, not only has its particular bases and principles, but also can be justified through the principles governing contractual remedies such as the principle selection freedom of the efficient remedies. Theoretically the principles such as the Transactional nature of the contract, contract as a property and consistency with the theory of efficient breach necessity of playing equal to the rate at the payment the full compensation principle can be cited. Although this criterion has faced some challenges in Iranian law according to article 515 of the civil procedure law, but assessing damages based on this criteria according to the effect that can have on the motivation of parties regarding conclusion of the agreement,optimal allocation of resources, reaching to the contractual objective has particular efficiency. So the current article studies on feasibility of acceptance in Iranian law with the efficiency analysis of this criteria and its relation with particular efficiency.