جرايم پسماند در ايران و ايالات متحدۀ امريكا؛ قاچاق و دفع غيرقانوني پسماندهاي هسته‌اي

Waste Crimes in Iran and the United States of America: Smuggling and Illegal Disposal of Nuclear Wastes

جرايم پسماند عنوان نويني در ادبيات حقوق كيفري به‌شمار مي‌آيد كه سهم قابل‌توجهي از جرايم زيست‌محيطي را به خود اختصاص داده است. در اين زمينه، قاچاق و دفع غيرقانوني پسماندهاي هسته‌اي در زمرۀ مهم‌ترين جلوه‌هاي جرايم پسماند به‌شمار مي‌آيند. درواقع قدرت پرتوزايي پسماندهاي هسته‌اي و آثار زيست‌‌محيطي ناظر بر آن باعث شده است تا مقابله با قاچاق و دفع غيرقانوني آن‌ها ضروري جلوه ‌كند؛ بدين‌سان، براي مقابله با اعمال يادشده ضروري است تا نظام قانون‌گذاري به شكل متناسب و مقتدري تجهيز شود. در اين خصوص، شايسته است تا به موازات انشاي مقررات شفاف و روشن در زمينۀ صادرات، واردات و دفع پسماند هسته‌اي، جرم‌انگاري هريك از اعمال قاچاق و دفع غيرقانونيِ پسماندهاي يادشده نيز توأم با ترسيم ضمانت ‌اجراي متناسب در دستور كار قرار گيرد. از‌اين‌رو، با مطالعۀ نظام‌هاي قانون‌گذاري ايران و فدرال ايالات متحدۀ امريكا مشخص شد كه كنش‌گران قانون‌گذاري ايران افزون بر عدم انشاي مقررات روزآمد و يكپارچه در مورد مديريت پسماند هسته‌اي، هنوز واكنش كيفري متناسبي را نيز در قبال دفع غيرقانوني پسماندهاي يادشده مقرر نكرده‌اند. در سوي ديگر، قانون‌گذار فدرال ايالات متحدۀ امريكا رويكرد مناسبي را هم در زمينۀ مقررات ناظر بر مديريت پسماندهاي هسته‌اي و هم جرم‌انگاري قاچاق و دفع غير‌قانوني آن‌ها اتخاذ نموده است. با اين اوصاف، در جستار حاضر تلاش بر آن است تا با مطالعۀ مقررات كيفري ايران و فدرال ايالات متحدۀ امريكا، به تبيين و واكاويِ راهبرد كيفري متناسب با قاچاق و دفع غيرقانوني پسماندهاي هسته‌اي مبادرت شود.