پديد آورندگان :
عليزاده شوشتري، عباس دانشگاه پيام نور - دانشكده علوم تربيتي و روان شناسي، تهران , شبيري، محمد دانشگاه پيام نور - دانشكده علوم تربيتي و روان شناسي، تهران , جمشيدي راد، محمدصادق دانشگاه پيام نور - دانشكده الهيات و علوم اسلامي، تهران , محمدي، ناصر دانشگاه پيام نور - دانشكده الهيات و علوم اسلامي، تهران
كليدواژه :
محيط زيست , اخلاق محيط زيست , ادب محيط زيست , آموزش محيط زيست , مادر زمين
چكيده فارسي :
هدف از اين تحقيق، معرفي ديدگاه اسلامي مادر بودن زمين از نگاه پيامبر گرامي اسلام و معصومين عليهم السلام، شناسايي مؤلفه هاي ادب محيط زيست و تبيين اهداف آموزش محيط زيست بر اساس اين ديدگاه بوده است. اين تحقيق به شيوه ي كيفي و كمّي، با نمونه گيري هدفمند و تحليل مضمون اسناد مرتبط از جامعه ي آماري شامل قرآن كريم، كتب روايي شامل كتاب شريف اصول كافي و مفاتيح الحيات و مقالات معتبر، انجام شد. تحليل مضامين از طريق مطالعه ي عميق و تجزيه و تحليل، كدگذاري و تفسير و استنباط همزمان داده ها و تحليل و دسته بندي مؤلفه ها به شيوه ي قياسي انجام گرفت. مصاديق آداب رفتار با مادر از ديدگاه اسلام استخراج شد و بر آن اساس، مصاديق آداب رفتار با محيط زيست استنباط و ذيل 7 مؤلفه دسته بندي شد. براساس نتايج بخش كيفي، پرسشنامه اي با مقياس 5 گزينه اي ليكرت تهيه شد. روايي محتوايي اين پرسشنامه توسط متخصصان و پايايي آن با استفاده از آلفاي كرونباخ به ميزان 0/908 تعيين گرديد. ميزان موافقت متخصصان حوزوي و دانشگاهي علوم و معارف اسلامي، علوم تربيتي و آموزش محيط زيست، با ميزان تناسب مصاديق و مؤلفه هاي ادب محيط زيست، به وسيله ي اين پرسشنامه، و بر اساس 30 مورد پاسخ سنجيده شد. براساس يافته ها، مؤلفه هاي ادب محيط زيست عبارت بودند از: احترام، احسان، سازگاري، حمايت، خيرخواهي، قدرشناسي و رضايت. در نهايت مدل ادب محيط زيست و اهداف آموزش محيط زيست از ديدگاه اسلامي مادر بودن زمين ترسيم و ارائه گرديد. ضرورت توجه به اخلاق، منش و ادب محيط زيست در آموزش و پرورش رسمي كشور، در عين توجه ويژه به تفاوت هاي اين سه مفهوم، و طراحي، اجرا و اعتباريابي الگوهاي آموزشي با هدف گسترش آموزش اخلاق، منش و ادب محيط زيست مورد تاكيد قرار گرفت.
چكيده لاتين :
The present study was conducted to introduce the Islamic perspective of Mother Earth from the point of view of the beloved Prophet of Islam, Mohammad and Infallibles (peace be upon them), identifying the components of Environmental Etiquette and introducing the relevant model and explaining the goals, aims and objectives of Environmental Education, based on this view. The study was conducted in a qualitative and quantitative manner by purposeful sampling and analysis of relevant documents from the statistical community including the Holy Quran, narrative books including the Noble Book of Sahifah Al-Sajadiyyah, Osool Al-Kafee, Mafatih Al-Hayat, and valid articles. Themes analysis was done through in-depth study and analysis, coding and interpretation and simultaneous inference of data and classification of components in a deductive manner. Examples of politeness to mother were extracted from the Islamic perspective and accordingly, examples of environmental etiquette were deduced and classified into seven components. Based on the results of the qualitative section, a 5-point Likert scale questionnaire was developed. The content validity of the questionnaire was determined by experts, and its reliability was determined by Cronbach's alpha to be at 0.908. The level of agreement of experts in the fields of Islamic sciences, education and environmental education, with the proper relationship between environmental etiquette examples and components was measured by this questionnaire based on 30 responses. According to the findings, the components of environmental etiquette were as follows: Respect, Benevolence, Adaptability, Support, Compassion, Gratitude, and Satisfaction. Finally, the model of environmental etiquette and environmental education goals were depicted from the Islamic perspective of Mother Earth. The need to pay attention to the environmental ethics, character and etiquette in formal education, with special attention to the differences between these three concepts, as well as the design, implementation and validation of educational models aimed at expanding the education of environmental ethics, character and etiquette were emphasized.
