برآورد مصرف آب در محصولات زراعي - درآمدي بر حسابداري آب كشاورزي

An Introduction to Agricultural Water Accounting by Estimating Crop Water Consumption

حسابداري آب، رويكردي براي سازمان‌دهي اطلاعات حجم آب تأمين شده و مقايسه ارزش اقتصادي اجتماعي مصرف آب در هر يك از زيربخش‌ها مي‌باشد. برآورد حجم آب موردنياز توليد ملي محصولات كشاورزي در چارچوب حسابداري آب مبتني بر محصول، قابل بررسي بوده و سؤال اين است كه سهم مصرف آب در توليد محصولات زراعي- راهبردي كشور چيست؟ با استفاده از بانك اطلاعات نياز خالص آبياري محصولات، آمار زراعي 1395-1394 وبا فرض راندمان كاربرد 44/7 درصد، مصرف آب محصولات زراعي آبي منتخب برآورد شد. نتايج نشان مي‌دهد، حداكثر حجم آب مصرفي توليد اين محصولات، 78/6 ميليارد مترمكعب است و بيشترين آب مصرفي به حجم 16/9 ميليارد مترمكعب، به توليد ملي گندم اختصاص داشته كه 18/3 درصد از كل آب مصرفي محصولات زراعي آبي كشور را شامل مي‌شود. با مقايسۀ متوسط حسابي نياز خالص آبي گندم با ديگر محصولات در 620 دشت كشور، محصول گندم بعد از جو كمترين ميزان نياز خالص آبياري (3562 متر مكعب در هكتار) را داشته، در نتيجه حجم مصرف آب توليد ملي گندم متأثر از گستردگي اراضي كشت گندم آبي در كشور (2/4 ميليون هكتار) است. بنا به اينكه با افزايش بهره‌وري آب، مي‌توان حجم آب مصرفي توليد محصولات راهبردي را كاهش داد، به نظر مي‌رسد مطلوبيت اجتماعي اقتصادي حجم آب مصرف شده جهت توليد محصولات راهبردي نسبت به هزينه‌هاي آن، ارجحيت داشته باشد.

"Water accounting" is an approach to organise the information on water supply and analyse its socio-economic values in different sectors of the country. The estimation of the volume of water required for the national agricultural productions in the framework of product-based water accounting can be investigated. The key question is: what is the share of water consumption for the produc tion of main crops in the country? In this study, using the net crop water requirement database of 2014-2015, and assuming an irrigation application efficiency of 44.7%, the water consumption of the selected crops in the country was estimated. Results show the maximum volume of water consumption by main crops is 78.6 billion m3, where 16.9 m3 is allocated to wheat production including 18.3% of the total water consumption for crops in the country. Comparing the net water consumption of wheat with other crops over 620 plains indicates that wheat, after barley, has the lowest net water consumption equal to 3562 m3/ha. Therefore, the volume of water consumption for wheat production is mainly affected by the cultivation area of irrigated wheat in the country (2.4 million hectares). Improving water productivity reduces the volume of water consumption in main crop production. The socio-economic values of main crop production could take precedence over its costs.