تحليل زماني - مكاني تغييرات مدت زمان انتظار رخداد بارش در استان كردستان

Tempo-spatial Analysis of Precipitation Waiting Time Duration Changes in Kurdistan Province

يكي از پيامدهاي گرمايش جهاني و تغييراقليم جا به ­جايي در الگوهاي زماني- مكاني سنجه ­ي جوي مهم و آشوب مند بارش است. هدف از انجام اين پژوهش شناختن تغييرات مدت زمان انتظار رخداد بارش استان كردستان طي دهه­ هاي اخير است. بدين منظور داده ­هاي روزانه­ ي بارش162پيمونگاه همديد، اقليمي و بارانسنجي بر روي پهنه­ ي استان كردستان و 26 پيمونگاه همديد، اقليمي و باران سنجي خارج از مرز استان مربوط به شركت آب منطقه­ اي كردستان و سازمان هواشناسي طي بازه­ ي زماني 1/1/1340 تا 11/10/1391(21/3/1961 تا31/12/2012) به ­كارگرفته شدند. با بهره ­گيري از روش زمين ­آماري كريجينگ مقادير بارش بر روي سلول­ هاي 6×6 كيلومتر براي هر روز جداگانه ميان­يابي شدند. سپس داده­هاي روزانه­ ي مربوط به 811 سلول كه كل استان را پوشش مي­دادند، از نقشه­ هاي ميان­يابي استخراج شدند. يك پايگاه داده(گاه­ جاي) در ابعاد811×18914 تهيه شد كه بر روي سطرها روز(زمان) و بر روي ستون­ ها سلول­ها(مكان) قرار داشتند. ميانگين مدت زمان انتظار رخداد بارش براي هر سلول طي هر ماه از سال جداگانه حساب شد. جهت ارزيابي معناداري روند، آزمون ناپارامتريك من­كندال در سطح اطمينان 90 درصد بر روي سري زماني مقادير مدت زمان انتظار رخداد برازش داده شد. نرخ تغييرات به كمك روش خطي حداقل مربعات براورد شد. يافته­ ها نشان دادند كه طي ماههاي سرد سال مدت زمان انتظار رخداد بارش طولاني­ تر شده است، درحالي­كه در ماه هاي گرم سال فاصله­ ي زماني بين دو رويداد بارشي پياپي كوتاه تر شده است. نرخ كاهشي دوره­ ي انتظار رخداد بارش دست­كم دو برابر نرخ افزايشي آن است. پراكنش روند معنادار بر روي استان بيانگر آن است كه در نيمه­ ي غربي و پربارش استان، مدت زمان انتظار رخنمود بارش طولاني­ تر شده است، برعكس در نيمه­ ي شرقي و كم­بارش، فاصله­ ي بين دو رويداد بارشي پياپي كوتاه تر شده است.

One of the consequences of global warming and climate change is shifts in tempospatial of important atmospheric parameter precipiation. The aim of this study is detection changes in precipitation waiting time duration in Kurdistan province during recent decades. To doing this research daily precipitation data from 162 synoptic, climatic and rain gauge stations in and out of province during 1/1/1340 to 11/10/1391 extracted from Kurdistan Regional Water Company and meteorology organizations. By geostatistic Kriging method daily precipitation interpolated on 6 6 kilometer and one digital map has been created for each days. Then data over province on the 811 pixels that covers whole of province extracted. One data base in 18914*811 dimensions has been created that locate days on the rows and on the columns pixels. The average waiting time duration calculated for each pixels during different months. The Mann Kendal nonparametric statistics test fitted on the average waiting time duration time series at 90% confidence level. The chages rate estimated by linear least square method. The results showed that waiting time duration has been longer in cold seasons while shorter in warm seasons. The decrease rate of waiting time duration is twice waiting time duration increse. The distribution of significant trend over Kuridstan province show that waiting time duration is longer in semiwestern parts. In contrast in semieastern parts precipitation waiting time duration is shorter.