مقايسه‌ي پديده‌شناسي گونه‌هايي از جنس لاله واژگون (fritillaria)، تمشكين (bellevallia) و سنبلك (muscari) در باغ گياه‌شناسي ملي ايران

Compare the Phenology of Fritillaria, Bellevallia and Muscari species in National Botanical Garden of Iran

پديده شناسي (فنولوژي) يكي از موضوعات مهم در علم بوم شناسي است كه به مطالعه مراحل مختلف دوره زندگي گياهان و ارتباط آن با شرايط اقليمي و اكولوژيكي مي پردازد. ثبت مراحل فنولوژيك گونه هاي بومي و ارزيابي مراحل گوناگون رشد و نمو آن ها، اطلاعات مفيدي را براي چرخه توليد مهيا مي كند. در اين پژوهش پديده شناسي 17 گونه از جنس هاي لاله واژگون (fritillaria)، تمشكين (bellevallia) و سنبلك (muscari) در باغ گياه شناسي ملي ايران به مدت 5 سال (از سال 1381 تا 1386) مطالعه شدند. از هرگونه 5 پايه انتخاب و پديده هاي حياتي مربوط به برگ، گل، ميوه، سالانه در فواصل زماني مشخص ثبت شد. پس از دريافت مدت زمان هر پديده به گذشت روز از ابتداي سال و تجزيه وتحليل آماري داده ها، مشخص شد كه اختلاف معني داري در ظهور و طول مدت پديده هاي حياتي بين گونه هاي مختلف وجود دارد. طولاني ترين زمان استقرار مرتبط با برگ (از زمان ظهور برگ تا خشكيدگي آن ها) مربوط به m. longipes و مرتبط با گل (از زمان ظهور گل تا كامل شدن همه گل ها) مربوط به m. neglectum و مرتبط با ميوه (از زمان ظهور ميوه تا رسيدن همه ميوه ها) مربوط به b. pycnantha و كوتاه ترين زمان استقرار مرتبط با برگ مربوط به bellevalia assadi و b. tristis و مرتبط با گل مربوط به b. pycnantha و مرتبط با ميوه مربوط به f. kotschyana مي باشد؛ اما بيشترين ضريب تغييرات در مورد باز شدن برگ، ظهور گل و ميوه به f. imperialis و كمترين آن در مورد باز شدن برگ به گونه هاي bellevalia، ظهور گل و ميوه به bellevalia assadi اختصاص يافت و به طوركلي گونه هاي fritillaria بيشترين تغييرات دامنه ي استقرار پديده هاي حياتي را داشتند. همچنين پس از بررسي همبستگي بين زمان وقوع پديده هاي حياتي با فاكتورهاي اقليمي (دما و بارندگي) مشخص شد كه ارتباط معني داري بين برخي فاكتورهاي اقليمي با برخي پديده هاي حياتي در گونه هاي موردمطالعه وجود دارد.

Phenology is one of the important issues in ecology, which studies various stages of plant life and its relation with climatic and ecological conditions. Useful information for the production cycle is obtained by evaluating the various stages of native species development. In this research, the phenology of 17 species of Fritillaria, Bellevallia and Muscari in the National Botanical Garden of Iran was studied for 5 years. From any of the five bases, the vital phenomena associated with leaf, flower, and fruit were recorded annually at specific intervals. After receiving the duration of each phenomenon for the first day of the year and statistical analysis of the data, it was found that there is a significant difference in the emergence and duration of the vital phenomena among different species. The longest deposition time associated with the leaf related to M. longipes and related to the flower associated with M. neglectum and associated with the fruit is related to B. pycnantha and the shortest deposition time associated with Bellevalia assadi and B. tristis associated with the flower associated with B. pycnantha and associated with the fruit associated with F. kotschyana. But the highest coefficient of variation in the leaf opening, flower and fruit emergence was F. imperialis, and the least of which was the leaf opening to Bellevalia, the flower and fruit emergence to Bellevalia assadi. In general, the dominant Fritillaria species had the most significant changes in the extent of the establishment of vital phenomena. Also, it was found that there is a significant relationship between some of the climatic factors and some of the vital phenomena of the studied species.