تيپ‌هاي جنگلي ذخيره ‌گاه سرخدار (taxus baccata l.) گزو (سوادكوه) و تجزيه‌وتحليل آن‌ها در ارتباط با متغيرهاي محيطي

Forest types of Gzoo Taxus baccata L. researve and the analysis of vegetation in relation to environmental variables (Savadkooh, Mazandaran

درخت سرخدار از معدود گونه هاي سوزني برگ بومي جنگل هاي شمال و شمال غرب ايران است كه به صورت تك پايه يا لكه اي انتشار دارد. ذخيره گاه سرخدار گزو مازندران يكي از رويشگاه هاي ارزشمند سرخدار شمال است كه مطالعات زيادي در آن صورت نگرفته است. در اين تحقيق پوشش گياهي و تيپ هاي جنگلي اين رويشگاه و تاثير شرايط رويشگاهي بر پراكنش درختان سرخدار و تيپ هاي جنگلي موردبررسي قرار گرفت. آماربرداري با برداشت 30 قطعه نمونه مربعي با ابعاد 20 متر روي خطوط ترانسكت با فواصل منظم و نقطه شروع تصادفي انجام شد. براي تفكيك تيپ هاي گياهي روش هاي عددي آناليز خوشه اي و twinspan به كار گرفته شد. مقايسات با به كارگيري تحليل واريانس anova و بررسي رابطه گونهمحيط با استفاده از رسته بندي cca انجام شد. بنابر نتايج به دست آمده، سه تيپ جنگلي سرخدار ممرز، راش سرخدار و راش خالص در منطقه مشخص شد. متغيرهاي بافت و ph خاك مهم ترين عوامل اثرگذار در تفكيك تيپ هاي گياهي منطقه شناخته شدند. تيپ هاي سرخدار داراي ph خاك كمتري در مقايسه با تيپ راش خالص بودند و تيپ سرخدار ممرز بر خاك هاي سنگين تري (شني رسي لومي) در مقايسه با تيپ راش خالص (شني لومي) ديده شد. تيپ راش سرخدار داراي وضعيت بافت خاك حد واسط دو تيپ ديگر بود. ميزان كربن آلي و ازت كل نيز در خاك تيپ راش خالص بيشتر از تيپ هاي راش سرخدار و سرخدار - ممرز بود. هيچ يك از متغيرهاي محيطي رابطه معني داري با ميزان سلامت و شادابي درختان سرخدار نداشتند، اما با افزايش شيب، قطر متوسط درختان كاهش يافته است.

Taxus baccata is one of the few native needleleave species of north and northwest forests of Iran, distributed as a single tree or sometimes in spots. The Gazoo Yew reserve is one of the most valuable habitats of Taxus baccata in north of Iran, which has not been studied sufficiently. This study aimed to investigate the vegetation and the forest types as well as the effects of the environmental variables on the distribution of Taxus. The sampling was carried out using transects with regular intervals and randomized start point. 30 plots with a size of 20*20 m2 were taken. The TWINSPAN and cluster analysis methods were used to discriminate the vegetation types. The statistical comparisons were performed using ANOVA analysis and the relationships of species-environment were investigated using CCA (Canonical Correspondence Analysis). According to the results, three vegetation types including Taxus baccata-Carpinus betulus, Fagus orientalis-T. baccata and pure Fagus orientalis were identified in the region. Soil texture and pH were the most important factors in distinguishing vegetation types of the region. Soil texture and pH were the most important factor to separate vegetation types. The Taxus types had lower values of pH comparing pure Fagus one. Furthermore, the Taxus-Carpinus type was observed in the heavier soil (sand, clay loamy) comparing to pure Fagus (sandy loamy). The Fagus-Taxus type had soil texture conditions intermediary of two above mentioned forest types. Moreover, the soil organic carbon and total nitrogen were higher in pure Fagus type rather than Fagus-Taxus and Taxus-Carpinus types. None of investigated environmental factors showed a significant relationship to health and vigor of Taxus trees, however, increasing slope was accompanied by decreasing mean diameter of Taxus trees.