مطالعۀ احساس امنيت رواني و اجتماعي با گرايش به خرافات مورد مطالعه: دانشجويان دانشگاه اصفهان

خرافات در هر جامعه‌اي، مقوله‌اي منفي از ابعاد فرهنگ معنوي آن جامعه محسوب مي‌شود كه با پيامدهاي آسيب اجتماعي و رواني و به اشكال گوناگون متناسب با زمان و مكان بر اقشار جامعه تأثير مي‌گذارد؛ بنابراين، پژوهش حاضر با هدف مطالعۀ تأثير احساس امنيت اجتماعي و رواني بر گرايش به خرافات در بين دانشجويان دانشگاه اصفهان انجام شده است. چارچوب نظري، مبتني بر نظريه‌هاي كنش غيرمنطقي پارتو، كنش غيرعقلاني و سنتي وبر، احساس امنيت رواني مازلو و امنيت اجتماعي اينگلهارت و جامعۀ آماري، شامل كليۀ دانشجويان دانشگاه اصفهان در سال 1397بوده است. حجم جامعه، 14375و حجم نمونه با استفاده از فرمول كوكران برابر با 375 نفر است كه بر اين اساس، 400 پرسشنامه توزيع شد. روش نمونه‌گيري به شيوۀ سهميه‌اي از هر دانشكده است. متخصصان و صاحب‌نظران با تأييد گويه‌ها، روايي محتوا را تأييد كردند. براي اعتبار پژوهش از ضريب پايايي (آلفاي كرونباخ) استفاده شده است. ضريب آلفا براي متغير احساس امنيت رواني (0.771)، متغير احساس امنيت اجتماعي (0.745) و براي ميزان گرايش به خرافات (0.766) است. داده‌ها با پرسشنامۀ محقق‌ساخته، جمع‌آوري و يافته‌هاي مبتني بر آمار توصيفي و استنباطي با استفاده از نرم‌افزار SPSS تجزيه‌وتحليل شدند. نتايج نشان دادند ميانگين امنيت رواني، 28.03 و امنيت اجتماعي، 34.56 است كه به‌ترتيب با انحراف معيار 1.7 و 1.44 كمتر از ميانگين كل است. ميانگين خرافات، 41.21 با انحراف معيار 2.21 بيشتر از ميانگين كل به دست آمد. رابطۀ امنيت رواني با گرايش به خرافات با شدت (0.317-) و رابطۀ امنيت اجتماعي با خرافات با شدت (0.145-) به‌صورت مستقيم و منفي تأييد شد. رابطۀ امنيت رواني و اجتماعي با گرايش به خرافات در زنان و مردان، قوميت‌هاي مختلف، مقاطع تحصيلي و افراد شاغل و بيكار متفاوت بود كه در اين ميان، زنان، افراد بيكار، مقطع كارشناسي و قوم لر، گرايش بيشتري به خرافات نشان دادند. در تحليل رگرسيون براي مشخص‌كردن معادله‌اي براي پيش‌بيني خرافات، معادله‌اي با متغيرهاي امنيت رواني، امنيت اجتماعي، جنسيت و وضعيت اشتغال به دست آمد كه درنهايت، 22.5 درصد از واريانس متغير وابسته با اين معادله تبيين شد.

Superstition as a cultural category in any society is one of the aspects of the spiritual culture of that society that has social damages and psychological consequences. Also, it affects every stratum of society in a variety of ways and forms appropriate to time and place. Although the prevalence of supernaturalism seems to decrease with the increase in the level of literacy and public culture of the society, even modern humans cannot completely reject or actually get rid of superstition. Superstition has its special place in nations, within them there are still some people who are following the superstitions of their previous generations and transferring these superstitions to their next generation. In fact, in the mind of each human there are beliefs that are incompatible with any scientific logic and that their beliefs cannot be understood with any rational justification. But, these beliefs exist and sometimes find functions in life that can change the course of one’s life. The purpose of this study was to investigate the effect of social and psychological security on the tendency toward superstition among Isfahan University students. Research showed that although students were the educated and the future-maker group of the country, superstitious beliefs have always been found among them. The theoretical framework for the research has been based on theories of Pareto’s Irrationality, Weber's Traditional and Irrational Behavior, Maslow's sense of psychological security, and Ingelhart's Social Security. Superstition has become widespread in response to the insecurities of individuals in life. In fact, it is an inevitable attempt to influence the future course of events to make things enjoyable.