رابطه بين برخي از ويژگي هاي رويشگاه باريجه (Ferula gummosa Boiss.) با خصوصيات خاك (مطالعه موردي: مراتع عطائيه و شوررود- خراسان رضوي)

Study of soil-vegetation interrelationships in galbanum (Ferula gummosa) habitats (Case study: Rangeland of Ataeeye and Shoorrud- Khorasan-e- Razavi Province

شناخت روابط بين گياهان و عوامل محيطي در برنامه ريزي براي بهره برداري پايدار از اكوسيستم مرتع ضرورت دارد. در اين مطالعه روابط بين خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك و پوشش گياهي رويشگاه هاي باريجه در مراتع عطائيه و شوررود خراسان رضوي بررسي شد. نمونه گيري از خاك و پوشش گياهي به روش تصادفي و با استفاده از 46 قطعه نمونه انجام شد. داده ها به روش تجزيه به مولفه هاي اصلي براي شناسايي متغيرهاي با بيشترين تاثير در واريانس كل ويژگي هاي خاك و پوشش گياهي، تجزيه همبستگي كانوني براي تعيين روابط بين پوشش گياهي و خاك تجزيه و تحليل شدند. نتايج تجزيه به مولفه هاي اصلي بيانگر آن بود كه در بين ويژگي هاي خاك، ماده آلي، بافت، نيتروژن، رطوبت اشباع و كاتيون هاي خاك و در بين صفات پوشش گياهي، تراكم، تنوع گونه اي، مقدار زي توده پوشش گياهي و مقدار متابوليت هاي ثانويه بيشترين تاثير را بر واريانس كل داشتند. بررسي روابط بين اولين متغير كانوني پوشش گياهي و خاك نشان داد كه 65 درصد از واريانس مشاهده شده در صفات اندازه گيري شده پوشش گياهي به دليل تغيير در خصوصيات خاك است. مقدار ماده آلي و رطوبت خاك با مقدار زي توده پوشش گياهي و تنوع گونه اي همبستگي مثبت و با مقدار فنل گياه باريجه همبستگي منفي نشان داد. مقدار كلسيم خاك با تنوع گونه اي و وزن خشك زي توده پوشش گياهي همبستگي منفي نشان داد. بر مبناي نتايج حاصل از تجزيه هاي كانوني، خصوصيات خاك و پوشش گياهي در رويشگاه باريجه به هم وابسته اند و مقدار كلسيم و ماده آلي خاك از خصوصيات مهم و اثر گذار در استقرار باريجه هستند.

Determination of vegetation and soil interaction is necessary for sustainable use of rangeland ecosystem. Soil-vegetation interrelationships in galbanum (Ferula gummosa) habitats of Ataeeye and Shoorrud- Khorasan-e- Razavi Province, Iran were studied using multivariate analysis. The stratified- random system of sampling was employed to randomly collect vegetation and soil samples from 46 quadrats of 3 m× 3 m. Data was analyzed by Principle component analysis (PCA), recognize variables with highest effect on total variance in soil and vegetation characters and Canonical correlation analysis (CCA) for determining of interrelationships between soil and vegetation variables. Result of PCA indicated that organic matter, soil texture, nitrogen content, water content in saturation point and soil cations content were the major soil properties contributed in total variance, and plant density, diversity, vegetation biomass and secondary metabolites concentration were the main vegetation parameters. Result of the first canonical variable indicated that 65 percent of the variance in vegetation characteristics was accounted for by the variability in soil. The correlation analysis indicated that organic matters and soil water content positively influenced vegetation biomass and diversity, while had negative association with phenolic content of galbanum. Soil Calcium content had negative correlation with biodiversity and vegetation biomass. It was concluded that soil and vegetation components of the galbanum habitats in study area were mutually dependent and Calcium and organic matter content were the most important and effective variables on galbanum establishment.