عوامل موثر در طراحي پايدار منظر اكولوژيك رودخانه مطابق با ميزان آب و خشكي‌‌هاي فصلي(مورد شناسي: رودخانۀ زاينده‌‌رود اصفهان)

Effective Factors in Sustainable Design of River Ecological Landscape According to Amount of Water and Seasonal Drought (Case study: Zayandehrud River, Isfahan

برهم‌‌خوردن تعادل اكوسيستم رودخانه‌‌‌‌هاي شهري نه‌‌تنها موجب اختلال در جريان آبي رودخانه‌‌‌‌ها مي‌‌‌‌شود، بلكه آثار نامطلوب زيست‌‌محيطي آن در طولاني‌‌مدت در زندگي ساكنان شهر منعكس مي‌‌شود و تا نسل‌‌ها ادامه خواهد‌‌داشت. از‌‌جمله مخاطرات تاثيرگذار بر اكوسيستم رودخانه‌‌‌‌ها، كمبود آب و خشكسالي است. رودخانۀ زاينده‌‌‌‌رود يكي از مهم‌‌ترين رودخانه‌‌‌‌هاي دائمي ايران است كه در طي سال‌‌‌‌هاي گذشته دچار كمبود آب و خشكي‌‌‌‌هاي نامنظم فصلي شده‌‌است. حوزۀ آبريز زاينده‌‌رود در منطقۀ مركزي ايران، يكي از حوزه‌‌هاي آبريز تحت‌‌تنش است و افزايش در مصرف آب و خشكسالي سبب شده تا اين حوزه، تحت‌‌تنش آبي مداوم قرار گيرد و در سال‌‌هاي اخير خسارات زيست‌‌محيطي زيادي به اين منطقه و كشور وارد شود. چنين به نظر مي‌‌‌‌رسد كه طراحي پايدار منظر مطابق با ويژگي‌‌‌‌هاي اكولوژيك رودخانه، راهكاري موثر درجهت پاسخگويي به اين مساله است و مي‌‌تواند به حفظ منظر رودخانه‌‌‌‌ها به‌‌عنوان يك اكوسيستم پويا و پايدار كمك كند. دستيابي به مولفه‌‌هاي پايداري در طراحي منظر رودخانه در بستر طراحي اكولوژيك، مي‌‌تواند علاوه‌‌بر تامين نيازهاي اكولوژيك نسل امروز، پاسخگوي نيازهاي نسل فردا نيز باشد و به بهبود حيات رودخانه كمك كند. تاكيد اين مقاله بر رودخانۀ زاينده‌‌رود است و در اين راستا پژوهش حاضر با روش تحليليتوصيفي و با استفاده از مطالعات كتابخانه‌‌اي و مشاهدات ميداني، به بررسي عوامل و لايه‌‌‌‌هاي تاثيرگذار در طراحي اكولوژيك رودخانه پرداخته‌‌است و سپس به‌‌منظور شناسايي پتانسيل‌‌هاي مكاني (با استفاده از فرايند "ahp") به ارائۀ مدلي براي طراحي منظر مناسب در اين رودخانه در شرايط خشكي مي‌‌‌‌پردازد. نتايج اين مقاله شامل راهكارهايي درجهت طراحي پايدار اكولوژيك منظر رودخانۀ زاينده‌‌رود است كه بيان‌‌كنندۀ اهميت فاكتورهاي ايمني و امنيت، نفوذپذيري، زيرساخت‌‌‌‌ها، نشانه‌‌‌‌ها و پوشش گياهي در طراحي است.

Disturbing the ecosystem balance of urban rivers not only disrupts river flows, but its unfavorable environmental impacts are reflected in the city's long-term lives and will continue for generations. One of the major impacts on river ecosystems is water scarcity and drought. Zayandehrud River is one of the most important permanent rivers in Iran, which has suffered from shortages of water and seasonal droughts during the past years. Zayandehrud catchment area in the central region of Iran is one of the areas with tension. Increasing water usage and drought have caused this area to be under continuous water stress and in contemporary years, many environmental damages have been brought to this region and the country. To be It seems that sustainable landscape design, in accordance with the ecological characteristics of the river, is an effective solution. It can help preserve the landscape of the rivers as a dynamic and sustainable ecosystem. Achieving sustainability components in riverside landscape design accordance ecological design, can meet the needs of tomorrow. In addition, it can help for providing the ecological requirements of today's generations and for the river life improvement. In this study the analytical-descriptive has used and Information, gathering method is library studies and field observations. To investigate the factors and layers which has affecting on the ecological design of the river and also for providing a model for identifying the potential of the place (using the "AHP" process) to design a suitable landscape in this river under drought conditions. The results of this paper include some strategies for designing the ecological landscape of the Zayandehrud River, which indicates the importance of safety and security factors, permeability, infrastructure, signs and vegetation in design.